Ισλάμ και τζιχαντιστές

Από τον Βασίλη Πλατή, φιλόλογου-δρος Ιστορίας Α.Π.Θ.

Με τον ερχομό της νέας χρονιάς, επαναλήφθηκαν διαδοχικά οι αιματηρές δολοφονικές ενέργειες των τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» (ISIS) σε διάφορα μέρη του πλανήτη (πιο πρόσφατα στην Κωνσταντινούπολη και τη Τζακάρτα της Ινδονησίας), οι οποίες είχαν «στιγματίσει» τους τελευταίους μήνες του προηγούμενου έτους (αναφερόμαστε κυρίως στις πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις σε κεντρικά σημεία του Παρισιού).

Είναι φανερό πια ότι η κατάσταση που διαμορφώθηκε είναι δύσκολα αναστρέψιμη• από τη μια, η συγκρότηση ισλαμικής κρατικής οντότητας, του ψευδεπίγραφου «Ισλαμικού Κράτους», σε εδάφη του Ιράκ και της Συρίας, και από την άλλη η κυριαρχία του συναισθήματος του φόβου στις δυτικές κοινωνίες, οδηγεί σε παράλυση την παγκόσμια κοινότητα και καθιστά άμεση και επιτακτική ανάγκη τη συστράτευση όλων των χωρών εναντίον του κοινού κινδύνου.

Χωρίς διάθεση, λοιπόν, να θεωρητικολογήσουμε (άλλωστε «οι καιροί ου μενετοί») προβαίνουμε εδώ σε μια σύντομη ανάλυση στοιχείων του Ισλάμ που εκμεταλλεύτηκαν και ερμήνευσαν με το δικό τους τρόπο οι φανατικοί του «Ισλαμικού Κράτους» στην προσπάθειά τους να ανατρέψουν το status quo (πολιτικό, κοινωνικό, ιδεολογικό) του σύγχρονου κόσμου.

Είναι γεγονός ότι στη θρησκεία του Ισλάμ συνυπάρχουν δύο στοιχεία, το θρησκευτικό και το πολιτικό. Η συνύπαρξή τους άλλωστε είχε επιτρέψει κατά το παρελθόν σε διάφορα ισλαμικά καθεστώτα και κινήματα να εκκοσμικεύσουν το θρησκευτικό στοιχείο και να επιτύχουν κοινωνικές και πολιτικές ανατροπές.

Παράλληλα, η διεξαγωγή του ένοπλου «τζιχάντ» («ιερού πολέμου»), σύμφωνα με τους φανατικούς θεωρητικούς του Ισλάμ, αποτελούσε θεμελιώδες χρέος των πιστών και συγκαταλεγόταν στα θρησκευτικά τους καθήκοντα (όπως η προσευχή, η συμμετοχή στη λατρεία, η ελεημοσύνη, το προσκύνημα στη Μέκκα κ.ά.).

Οι ίδιοι, εξάλλου, εξέφραζαν με μεγαλύτερη ένταση κατά τις τελευταίες δεκαετίες την ανησυχία τους για τη διείσδυση της δυτικής ιδεολογίας και κουλτούρας στις διάφορες εκφάνσεις της ζωής των πιστών (στην ένδυση, στην οποία επιβαλλόταν το κάλυμμα του γυναικείου προσώπου, την εκπαίδευση των νέων και κυρίως των νεανίδων, τη μουσική, τις διατροφικές συνήθειες).

Επιπλέον, στο επίπεδο της διοίκησης των μουσουλμανικών εθνικών κρατών, η κατάρρευση της πολιτικο-θρησκευτικής δομής του «χαλιφάτου» στην Τουρκία που επήλθε ως απόρροια της υπογραφής της Συνθήκης των Σεβρών (στις 10 Αυγούστου 1920) αποτέλεσε σημαντικό θέμα συζήτησης και προβληματισμού για τη μουσουλμανική κοινότητα από τη δεκαετία του 1920 και εξής. Το ζήτημα αυτό επανήλθε στο προσκήνιο λίγο πριν από τις πολεμικές εξελίξεις στα εδάφη της Συρίας και του Ιράκ, που οδήγησαν στη συγκρότηση του «ισλαμικού χαλιφάτου».

Την απομάκρυνση των μουσουλμανικών κοινωνιών από τις «παραδοσιακές» αρχές του Ισλάμ, όπως όμως τις εννοούσαν και τις ερμήνευσαν εκείνοι, προέβαλαν οι επικεφαλής του «Ισλαμικού Κράτους» με τα γνωστά στη συνέχεια αποτελέσματα. Παράλληλα, εκμεταλλεύτηκαν σε αρκετές περιπτώσεις την αυξανόμενη δυσφορία του μουσουλμανικού πληθυσμού σε φτωχογειτονιές των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων για να στρατολογήσουν μέλη τους από τη Δύση (το παράδειγμα του Μόλενμπεκ των Βρυξελλών, «φυτώριου», όπως αποδείχτηκε, τζιχαντιστών, είναι «εύγλωττο»).

Επίσης, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η παρακμή των πολιτικο-οικονομικών δογμάτων και ιδεολογιών στη Δύση και η συνακόλουθη φθορά του σοσιαλισμού και των ξενόφερτων καπιταλιστικών μοντέλων στις χώρες του Τρίτου Κόσμου ενίσχυσε τα ακραία ισλαμικά στοιχεία.

Βέβαια, αξίζει να επισημανθεί ότι την ιδεολογία του «Ισλαμικού Κράτους» και τις μεθόδους του υιοθετεί μόνο ένα πολύ μικρό κομμάτι του ισλαμικού κόσμου. Η συντριπτική πλειονότητα των πιστών αποδοκιμάζει τους τζιχαντιστές και αισχύνεται για τις πράξεις τους. Άλλωστε το «Ισλάμ» (με γιώτα κεφαλαίο) είναι ένα και αριθμεί περί το ενάμισι δισεκατομμύριο πιστούς σε όλο τον κόσμο, ενώ τα ισλάμ (με γιώτα πεζό), οι διάφορες δηλαδή ιδεολογικές εκφάνσεις των επιμέρους ιδιαιτέρων μουσουλμανικών κοινωνιών, είναι πολλές. Ο Βασίλης Πλατής, είναι φιλόλογος-δρ. Ιστορίας Α.Π.Θ.