Η 25η Μαρτίου κατείχε πάντοτε μια ξεχωριστή θέση στη συλλογική συνείδηση των Ελλήνων ως ορόσημο της Εθνικής Παλιγγενεσίας και διαχρονικό σύμβολο της Ελευθερίας. Της ιδέας που φλόγισε το εγχείρημα των Φιλικών και σημάδεψε στο πέρασμα των αιώνων την ίδια την έννοια της ελληνικότητας.
Tου Γιώργου Μυλωνάκη*
Το «Ελευθερία ή Θάνατος», το κατεξοχήν σύνθημα της Επανάστασης, δεν ήταν απλώς μια πολεμική ιαχή. Ήταν απότοκο ιστορικής αυτοσυνειδησίας και φορέας των αξιών που τόσο εναργώς αποτυπώνονται στην αλησμόνητη φράση του Επιταφίου «τό εὔδαιμον τό ἐλεύθερον, τό δ’ ἐλεύθερον τό εὔψυχον».
Είναι η στιγμή όπου ο Περικλής εκφωνεί στην Αθήνα το 430 π.Χ το λόγο του προς τιμή των πρώτων νεκρών του Πελοποννησιακού Πολέμου και διασώζεται στο αθάνατο έργο του ιστορικού Θουκυδίδη.
«Ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι».
Αυτό δεν πρέπει ποτέ να το ξεχάσουμε.
Αυτό είναι το μείζον διακύβευμα και της παρούσας ιστορικής συγκυρίας. Το πως δηλαδή θα προασπίσουμε τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας μας, πως θα θωρακίσουμε την δημοκρατία μας όχι απλώς ως θεματοφύλακα των ατομικών ελευθεριών αλλά και ως προϋπόθεση της συλλογικής ευδαιμονίας, δηλαδή της απρόσκοπτης κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του τόπου.
Ως προς αυτό, η Ελληνική Επανάσταση έχει να μας διδάξει πολλά. Η άλωση της Τριπολιτσάς, οι εμβληματικές νίκες στα Δερβενάκια και την Πέτρα, που έθεσαν τα θεμέλια της απελευθέρωσης, ήταν απότοκο της ομοψυχίας των Ελλήνων. Το θάρρος, η φιλοπατρία τους, το ευγενές και δίκαιο του αγώνα τους, όλα όσα συγκίνησαν τον Ντελακρουά, τον Λόρδο Βύρωνα, τον Πούσκιν, τον Ουγκό και τον Σατωβριάνδο, όλα εκείνα που έκαναν την Ελλάδα σύμβολο του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού τέθηκαν όμως εν αμφιβόλω από τις εμφύλιες διαμάχες της περιόδου 1823-1825 και την κατοπινή δολοφονία του Καποδίστρια.
Η Ελλάδα άντεξε στο πέρασμα των αιώνων χάρη στο αστείρευτο πολιτισμικό της κεφάλαιο, το φιλοπρόοδο πνεύμα των Ελλήνων και την προσήλωσή τους στις αρχές και τις αξίες που σήμερα αποτελούν την κοινή ευρωπαϊκή μας ταυτότητα. Η μικρή Ελλάδα του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου άνθισε. Έδωσε δυναμικό παρόν σε όλες τις μεγάλες προκλήσεις του 20ου αιώνα και ήταν πάντα στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Σήμερα, αποτελεί φάρο ανάπτυξης, σταθερότητας και δημοκρατίας για την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και της νοτιο-ανατολικής Ευρώπης και βρίσκεται στην πρωτοπορία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Και μπορεί η πρόσφατη δημοσιονομική κρίση να έκαμψε προς στιγμήν την αυτοπεποίθησή μας και να ανέκοψε προσωρινά τη δυναμική της ελληνικής οικονομίας, αλλά δεν επηρέασε τη δυναμική του ελληνικού πνεύματος.
Αυτά τα 200 χρόνια αποτελούν ορόσημο για όλους εμάς. Έγιναν πολλά. Πετύχαμε πολλά. Κάναμε όμως και λάθη. Πέφταμε, αλλά πάντα σηκωνόμασταν.
Έμελλε, τα 200 χρόνια να τα γιορτάσουμε μέσα σε συνθήκες μιας ανεπανάληπτης πανδημικής κρίσης. Μιας παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης που μας έχει κουράσει, αλλά που απέδειξε ότι παρά τις περιορισμένες δυνατότητες μας, μπορούμε να τα καταφέρουμε, ενδεχομένως, ακόμη και καλύτερα από τις πλέον προηγμένες χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο.
Εάν διδάσκει κάτι η ιστορία μας αυτό είναι η αξία της επιμονής και της ομοψυχίας μπροστά στις εκάστοτε αντιξοότητες.
Υπό αυτή την έννοια, η επέτειος των 200 χρόνων από την Εθνική Παλιγγενεσία οφείλει να αποτελέσει εφαλτήριο ενός βαθύτερου πολιτικού και ιστορικού αναστοχασμού.
Όχι για να ψέξουμε εαυτούς ή να επαναπαυθούμε στις δάφνες του παρελθόντος αλλά για να κατανοήσουμε και να ξεπεράσουμε οριστικά όλα όσα στάθηκαν τροχοπέδη στην περαιτέρω ανάπτυξη του οικονομικού, πολιτιστικού και ευρύτερου γεωπολιτικού κεφαλαίου της πατρίδας μας.
Ο Γιώργος Σεφέρης, έγραψε: «Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον.» Και είχε πολύ δίκιο. Η ιστορία δεν σβήνεται. Αποτελεί παρακαταθήκη για την πορεία κάθε λαού.
Η Ελλάδα σήμερα διαθέτει την υποδομή και το ανθρώπινο κεφάλαιο για να πρωταγωνιστήσει στο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, να αποτελέσει ξανά το συμβολικό επίκεντρο του ευρωπαϊκού πολιτισμού και της πρωτοπορίας.
Για να το πράξει πρέπει να αποφύγει την εσωστρέφεια και τις αδράνειες του παρελθόντος, να αψηφήσει τις σειρήνες του λαϊκισμού και της στασιμότητας και να υπηρετήσει τις αξίες που έκαναν το ελληνικό οικουμενικό· την οξυδέρκεια, την καινοτομία, την τόλμη, την εφευρετικότητα.
Η ιστορία μας είναι βαριά αλλά δεν είναι βάρος. Αντιθέτως, είναι ένα πολύτιμο και συνάμα ανεκτίμητο εφόδιο για τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο απανταχού Ελληνισμός.
Και επειδή το μέλλον αποφασίζεται σήμερα από τις πράξεις όλων μας στο παρόν, οφείλουμε να είμαστε παρόντες στο αύριο. Να ακούσουμε τους «ορίζοντες που χτυπούν την πόρτα μας».. Με όραμα και διάθεση για δημιουργία. Με μεθοδικότητα, επίπονη προσπάθεια και μπόλικη φαντασία.Το έχουμε κάνει στο παρελθόν και μπορούμε να το ξανακάνουμε.
Είναι βέβαιο ότι και αυτή τη φορά θα καταφέρουμε να σταθούμε αντάξιοι της μεγάλης μας ιστορίας.
*Γενικός Γραμματέας της Βουλής των Ελλήνων
Μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Επιτροπής Ελλάδα 2021
και επέλεξε Το προσθήκη στην αρχική σελίδα Έπειτα άνοιξε την εφαρμογή .