Γνώση, η αέναη μάχη

του Ανδρέα Μ Καραγιάννη, Πολιτικού Επιστήμονα

Το βιβλίο ανά τους αιώνες έχει αποτελέσει μοχλό επικοινωνίας, εξέλιξης, χειραγώγησης, εκπαίδευσης, φανατισμού.

Θεμελίωσε πολιτισμούς, εξέθρεψε συνειδήσεις , αποτέλεσε συγχωροχάρτι και φλεγόμενη βάτο ταυτόχρονα. Υπήρξε η αιτία διωγμών, αιματοχυσιών, σφοδρότατων κοινωνικών συγκρούσεων, αλλά και μέσο ενότητας, σύζευξης και εναρμόνισης ανθρώπων, τάξεων, ταυτοτήτων και πολιτισμών.

Πόσες θρησκείες, πόσες τέχνες βρήκαν καταφύγιο στο βιβλίο, ακούστηκαν μέσα από τις σελίδες του και σφυρηλατήθηκαν στα γράμματα του. Ποσά συναισθήματα εκφράστηκαν και από απλές φοβισμένες σκέψεις μετατράπηκαν σε λυρικά αριστουργήματα.

Στο μεσαίωνα, στην Μεγάλη Βρετανία, ένα βασικό αίτημα του λαού, ο οποίος στερείτο στοιχειώδους μορφώσεως (ητο πλεονέκτημα των ευγενών) ήταν η συγγραφή των ιερών κειμένων της πίστεως σε βιβλία στα οποία ο λαός να είχε κάποια πρόσβαση. Όχι μακριά χρονικά, φανατικοί καθολικοί βαπτίζοντας αιρέσεις κάθε τι διαφορετικό έκαιγαν βιβλία σαν να αντίκριζαν στις σελίδες τους έναν πανίσχυρο αντίπαλο. Έναν διαφορετικό εχθρό. Στις μέρες μας, η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας που σκοπό έχει την διευκόλυνση της ζωής μας, τείνει να μας καταδυναστεύσει κάνοντας μας έρμαια τελικά των πολυποίκιλων “χρωμάτων” και ιδιοτήτων της. Ο άνθρωπος έφτιαξε τη μηχανή αλλά τελικά η μηχανή αντικαθιστά το ανθρώπινο στοιχείο.Το βιβλίο με τη σειρά του έχει υποστεί τεράστια υποτίμηση και ως αξία και ως υλικό. Παλαιότερα βλέπαμε ανθρώπους να σέβονται τα βιβλία, στρώνοντας σεντονάκι για να μην τα λερώσουν. Τα διαφύλατταν στο ακέραιο ακόμα και σε αντίξοες συνθήκες.

Για αρκετούς, οι αποκομιζόμενες εμπειρίες ενός βιβλίου αποτέλεσαν το εναρκτήριο λάκτισμα για να αξιώσουν μια καλύτερη ζωή. Σήμερα αντικρίζω το επίφοβο, νεαρά παιδιά με tablet στα χέρια , συναθροισμένα όλα σε παρέα να ασχολείται κάθε ένα με το ηλεκτρονικό του ψευδορκήσω. Παντελής έλλειψη επικοινωνίας , ανταλλαγής απόψεων και προβληματισμών. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές αντικαθιστούν τα βιβλία προσφέροντας την απλοποιημένη ” μασημένη” τροφή στα παιδιά και προσφέροντας συνάμα ελεύθερο χρόνο στους γονείς . Το βιβλίο, έφτασε να απαξιωθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε να πωλείται προς ευτελή ποσά σε σούπερ μάρκετ. Σημεία των καιρών θα μου πείτε. Ορθά. Αυτό όμως που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι η απλοποιημένη και απλουστευμένη γνώση βραχυπρόθεσμα βολεύει , εξελικτικά όμως στεγανοποιεί το πνεύμα, αποτρέπει την αναζήτηση, τη δημιουργία, το “όμορφο παίδεμα” αν θέλετε που μας προσέφερε σελίδα σελίδα η ” βουτιά ” στα συναισθήματα , τις ιδέες τις πεποιθήσεις την τέχνη την ιστορία. Η σημερινή υπέρμετρη χρήση “μοντέρνων” προϊόντων αποτρέπει την επικοινωνία, αδρανοποιεί την κρίση και το φιλτράρισμα πληροφοριών και διαπλάθει ανθρώπους υποδουλωμένους στη μαζικότητα, αδύναμοι δίχως τα όπλα στη φαρέτρα τους όπως κουλτούρα και πολιτισμός και εν τελεί έρμαια μιας μηχανής όπου ο αριθμός υπερισχύει της σκέψης . Μεταμορφωνόμαστε σε πλάσματα ανίσχυρα να χρησιμοποιήσουμε την πληροφορία που αφειδώς μας δίδεται.

Ας στρέψουμε ξανά το κεφάλι στο σύγγραμμα. Ας ξεθάψουμε από το χρονοντούλαπο τους πρωτεργάτες της πνευματικής μας διάπλασης. Κάποτε ένας ερωτευμένος απήγγειλε στίχους του Σαίξπηρ ή χάριζε ένα βιβλίο ποιημάτων στην αγαπημένη του. Της μιλούσε, την ένιωθε, πληγωνόταν, πλήγωνε, ανέβαινε και έπεφτε με την επαφή . Τώρα, όλα εκτυλίσσονται εν ριπή οφθαλμού μέσα από μια οθόνη . Συναισθήματα, σκέψεις , εμπειρίες πωλούνται χάριν της ηλεκτρονικής κοινωνικής δικτύωσης. Τι μένει όταν κλείσει ο υπολογιστής; Κενό και χάος συνάμα .

Δεν είμαι πολέμιος της εξέλιξης. Το αντίθετο. Είναι ο φυσικός ρους. Ας μην την αφήσουμε να μας καταδυναστεύσει. Όλα χρειάζονται μέτρο. Όριο.

Για να μη γίνουμε άνθρωποι απάνθρωποι.