COP28: «Η εποχή των ορυκτών καυσίμων πρέπει να τελειώσει»

Η συμφωνία που επετεύχθη στην COP28 στο Ντουμπάι, μια παγκόσμια συμβιβαστική συμφωνία που καλεί κυρίως για πρώτη φορά για τη σταδιακή εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων, των βασικών υπεύθυνων για την κλιματική αλλαγής, χαιρετίστηκε από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που προήδρευσαν της διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα, την ΕΕ, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και την Ολλανδία, τις αραβικές χώρες και σε μικρότερο βαθμό από την Αυστραλία.

Ο ΟΗΕ και τα νησιά Σαμόα, που μιλούσαν εξ ονόματος μικρών νησιωτικών κρατών, είχαν πιο μετριασμένες αντιδράσεις, ζητώντας μεγαλύτερη πρόοδο στην ενεργειακή μετάβαση.

Η συμφωνία που εγκρίθηκε στο Ντουμπάι έπειτα από δύο εβδομάδες σκληρών διαπραγματεύσεων έχει στόχο να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα στους επενδυτές και αυτούς που χαράσσουν πολιτική ότι ο κόσμος είναι τώρα ενωμένος στη βούληση να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιμα, κάτι το οποίο οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν «τελευταία βάσιμη ελπίδα» για να αποσοβηθεί η κλιματική καταστροφή.

Προεδρία της COP28

«Πρόκειται για ιστορική απόφαση για την επιτάχυνση της κλιματικής δράσης» δήλωσε ο σουλτάνος Αλ Τζάμπερ, ο πρόεδρος της διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα που διεξήχθη στο Ντουμπάι με τη συμμετοχή περίπου 200 χωρών. «Έχουμε μια διατύπωση για τα ορυκτά καύσιμα στην τελική συμφωνία, για πρώτη φορά… Οφείλουμε να είμαστε υπερήφανοι γι’αυτήν την ιστορική επιτυχία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η χώρα μου, είναι υπερήφανα για τον ρόλο τους στην επίτευξή της… Φεύγουμε από το Ντουμπάι με ψηλά το κεφάλι» τόνισε ακόμη, ενώ διευκρίνισε ότι οι σχεδόν 200 χώρες που μετείχαν στη διάσκεψη ενέκριναν ένα ιστορικό πακέτο μέτρων που προσφέρουν ένα «ρωμαλέο» σχέδιο για να συνεχίσει να είναι εφικτός ο στόχος της συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή.

«Παραδώσαμε μια αλλαγή παραδείγματος που έχει τη δυναμική να επαναπροσδιορίσει τις οικονομίες μας» σημείωσε επίσης ο Αλ Τζαμπέρ λίγο μετά την έγκριση της συμφωνίας στην συνεδρίαση για το κλείσιμο της COP28 στο Ντουμπάι, ενώ ολοκλήρωσε την ομιλία του εφιστώντας την προσοχή των εθνών στο εξής: «Μια συμφωνία είναι καλή, αν εφαρμοστεί. Είμαστε αυτό που κάνουμε, όχι αυτό που λέμε».

ΟΗΕ

«Η εποχή των ορυκτών καυσίμων πρέπει να τελειώσει, και πρέπει να τελειώσει δίκαια και ισότιμα» δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες μετά την συμφωνία στην COP28 στο Ντουμπάι, η οποία θεσπίζει την αρχή μιας ενεργειακής μετάβασης προς την εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων. «Θέλω να πω ότι η έξοδος από τα ορυκτά καύσιμα είναι αναπόφευκτη είτε το θέλουν είτε όχι. Ελπίζουμε να μην έρθει πολύ αργά» υπογράμμισε ακόμη ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών σε ανακοίνωσή του, αναφερόμενος σε αυτούς που αντιτάχθηκαν σε μια σαφή αναφορά, σε αυτήν την έννοια της εξάλειψης στο κείμενο της COP28: «Ο κόσμος δεν έχει περιθώρια για καθυστερήσεις, αναποφασιστικότητα ή ημίμετρα».

Ευρωπαϊκή Ένωση

«Η ιστορική συμφωνία που συνήφθη στην COP28 στο Ντουμπάι σηματοδοτεί την αρχή της εποχής μετά τα ορυκτά καύσιμα» δήλωσε από την πλευρά της η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε ανάρτησή της στο Χ, ενώ πρόσθεσε: «Ο κόσμος υιοθέτησε τους στόχους της Ε.Ε. για το 2030: τριπλασιασμό των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και διπλασιασμό της ενεργειακής απόδοσης». Η πρόεδρος της Κομισιόν χαιρέτισε σε ξεχωριστή δήλωσή της μια «ισχυρή απόδειξη της αξίας της πολυμέρειας για την αντιμετώπιση των μεγαλύτερων προκλήσεων του πλανήτη μας».

«Για πρώτη φορά σε 30 χρόνια, θα μπορούμε τώρα να προσεγγίσουμε την αρχή του τέλους των ορυκτών καυσίμων» δήλωσε επίσης εκφράζοντας την ικανοποίησή του ο Ευρωπαίος Επίτροπος για το Κλίμα Βόπκε Χούκστρα.

ΗΠΑ

Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το Κλίμα Τζον Κέρι χαιρέτισε τη συμφωνία που εξασφαλίστηκε στην COP28, λέγοντας ότι σε αυτή βλέπει έναν λόγο για αισιοδοξία σε ένα κόσμο που συγκλονίζεται από πολέμους και σημείωσε: «Πιστεύω ότι όλος ο κόσμος θα είναι ικανοποιημένος που, σε έναν κόσμο που συγκλονίζεται από τον πόλεμο στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή και από όλες τις άλλες προκλήσεις σε έναν πλανήτη που παραπαίει, υπάρχει ένας λόγος για να είμαστε αισιόδοξοι, να είμαστε ευγνώμονες και να συγχαίρουμε ο ένας τον άλλον εδώ».

Κίνα

Οι ανεπτυγμένες χώρες οφείλουν να πρωτοστατήσουν στην παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση και να προσφέρουν χωρίς καθυστέρηση οικονομική και τεχνική ενίσχυση γι’αυτήν στις αναπτυσσόμενες χώρες, ανέφερε η Κίνα μετά τη διάσκεψη στο Ντουμπάι. «Οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν ιστορική και αδιαμφισβήτητη ευθύνη για την κλιματική αλλαγή: οφείλουν να πρωτοστατήσουν για να υπάρξει δέσμευση στην οδό του 1,5 βαθμού Κελσίου» όσον αφορά την συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας στον πλανήτη και για να «επιτευχθεί η ουδετερότητα άνθρακα το συντομότερο δυνατόν» δήλωσε ο Κινέζος υφυπουργός Περιβάλλοντος Ζάο Γινγκμίν.

Γαλλία

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν χαιρέτισε ένα σημαντικό στάδιο που δεσμεύει τον κόσμο σε μια μετάβαση χωρίς ορυκτά καύσιμα, ζητώντας ταυτοχρόνως να επιταχυνθεί η καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Επίσης χαιρέτισε σε ανάρτησή του στο X την αναγνώριση του ρόλου-κλειδί της πυρηνικής ενέργειας για πρώτη φορά, κάτι το οποίο υπερασπίστηκε η Γαλλία, παράλληλα με την ανάγκη για τριπλασιασμό των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. «Η συμφωνία της COP28 που μόλις υιοθετήθηκε είναι μια νίκη της πολυμέρειας και της κλιματικής διπλωματίας» είχε σημειώσει προηγουμένως η υπουργός Ενεργειακής Μετάβασης της Γαλλίας Ανιές Πανιέ-Ρινασέρ από το Ντουμπάι, συμπληρώνοντας: «Το κείμενο που υιοθετήθηκε έπειτα από μακρές διαπραγματεύσεις καλεί για πρώτη φορά για τη σταδιακή έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα, σε συμφωνία με τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου. Είναι η πρώτη φορά που όλες οι χώρες συγκλίνουν σε αυτό το σημείο». Η Γαλλίδα υπουργός σημείωσε επίσης ότι η αναφορά της πυρηνικής ενέργειας στη συμφωνία που επετεύχθη σήμερα συνιστά ιστορική αναγνώριση και διπλωματική νίκη της Γαλλίας, τονίζοντας: «Για πρώτη φορά το κείμενο αναφέρει επανειλημμένως την συμβολή της πυρηνικής ενέργειας στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής».

Ολλανδία

Η Ολλανδία χαρακτήρισε τη συμφωνία ιστορική στιγμή. «Για πρώτη φορά, ο κόσμος μίλησε για απόσυρση των ορυκτών καυσίμων. Πάντα είναι προτιμότερη περισσότερη φιλοδοξία, αλλά ο στόχος (περιορισμού της ανόδου της θερμοκρασίας στον πλανήτη) του 1,5 βαθμού Κελσίου παραμένει ορατός» δήλωσε ο Ολλανδός υπουργός αρμόδιος για το Κλίμα Ρομπ Γέτεν.

Αραβικές χώρες

«Η αραβική ομάδα εκφράζει την ευγνωμοσύνη της για τις μεγάλες προσπάθειες που κατέβαλε η προεδρία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και η ομάδα της» δήλωσε ο εκπρόσωπος της σαουδαραβικής αντιπροσωπείας στην COP28, ο Σαουδάραβας Αλμπάρα Ταουφίκ, ο οποίος είναι πρόεδρος της αραβικής ομάδας στην υπηρεσία του ΟΗΕ για το Κλίμα, χαιρετίζοντας τη μεγάλη επιτυχία της διάσκεψης.

Αυστραλία

«Το αποτέλεσμα δεν είναι τόσο σημαντικό όσο πολλοί από εμάς θα θέλαμε, ξεκινώντας από τις πιο ευάλωτες χώρες. Ωστόσο το μήνυμα που στέλνεται είναι ξεκάθαρο: όλα τα έθνη του κόσμου αναγνωρίζουν ότι το μέλλον μας βρίσκεται στις καθαρές πηγές ενέργειας και ότι η εποχή των ορυκτών καυσίμων θα τελειώσει» δήλωσε ο Αυστραλός υπουργός Κλίματος Κρις Μπόουεν.

Μικρά νησιωτικά κράτη

Η συμμαχία μικρών νησιωτικών κρατών (AOSIS), τα οποία απειλούνται ιδιαίτερα από την κλιματική αλλαγή, εξέφρασε επιφυλάξεις και ανησυχίες μετά την υιοθέτηση του κειμένου, το οποίο έκρινε ανεπαρκές. «Προχωρήσαμε ένα βήμα σε σχέση με την υπάρχουσα κατάσταση, αλλά αυτό που έχουμε πραγματικά ανάγκη είναι μια εκθετική αλλαγή» δήλωσε η Αν Ράσμουσεν, η εκπρόσωπος των νησιών Σαμόα, που προεδρεύουν στην AOSIS, η οποία χειροκροτήθηκε μετά τη δήλωση αυτή από ευρωπαϊκές και άλλες αντιπροσωπείες.

Βραζιλία

Μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας η Βραζιλία απηύθυνε έκκληση στις ανεπτυγμένες χώρες να υλοποιήσουν την ενεργειακή μετάβαση και να προσφέρουν τα απαραίτητα μέσα στις αναπτυσσόμενες χώρες. «Είναι θεμελιώδες οι ανεπτυγμένες χώρες να πρωτοστατήσουν στη μετάβαση προς το τέλος των ορυκτών καυσίμων» υπογράμμισε η υπουργός Περιβάλλοντος της Βραζιλίας Μαρίνα Σίλβα, καλώντας τες επίσης να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα μέσα στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η συμφωνία

Το κείμενο της συμφωνίας, κάθε λέξη του οποίου αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, καλεί σε «μετάβαση προς την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα, με τρόπο δίκαιο, συντεταγμένο και ισότιμο, επιταχύνοντας τη δράση σε αυτήν την κρίσιμη δεκαετία, προκειμένου να επιτευχθεί η ουδετερότητα άνθρακα το 2050 σύμφωνα με τις επιστημονικές συστάσεις». Το αίτημα να επιταχυνθεί η δράση ήδη από την τρέχουσα δεκαετία αποτελούσε αξίωση της Ε.Ε. και πολλών άλλων χωρών.

Επιλέγοντας τον όρο «transitioning away» (μετάβαση προς την απομάκρυνση) το κείμενο δεν κάνει λόγο για «σταδιακή κατάργηση» του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του άνθρακα, διατύπωση που είχε γίνει για μήνες το λάβαρο πίσω από το οποίο συντάσσονταν πάνω από 100 χώρες και χιλιάδες μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Αυτές άσκησαν έντονες πιέσεις για σκληρή γλώσσα στη συμφωνία της COP28 που να αναφέρεται σε «σταδιακή κατάργηση» της χρήσης πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα, αλλά προσέκρουσαν στην ισχυρή αντίθεση του υπό την Σαουδική Αραβία οργανισμού πετρελαιοεξαγωγικών χωρών OPEC, ο οποίος επιχειρηματολογούσε ότι ο κόσμος μπορεί να μειώσει τις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου χωρίς να αποφύγει συγκεκριμένα καύσιμα.

Η μάχη αυτή οδήγησε στην παράταση της διάσκεψης ως σήμερα Τετάρτη.

Μετά την επίτευξη της συμφωνίας αυτής, οι χώρες αναλαμβάνουν την ευθύνη για την τήρησή της μέσω εθνικών πολιτικών και επενδύσεων.