Τι σημαίνει το χτύπημα των αμερικανών στη Συρία

Του Βασίλη Κοψαχείλη

Το προχθεσινό Αμερικανικό χτύπημα στη Συρία με 59 πυραύλους Tomahawk εναντίον αεροσκαφών και εγκαταστάσεων στην αεροπορική βάση της Shayrat δίπλα στην Homs, όπου εδρεύει και Ρωσικό αεροπορικό απόσπασμα, ήρθε ως απάντηση στην προσβολή με χημικά όπλα – πιθανότατα από κυβερνητικές δυνάμεις – της πόλης Khan Sheikhoun της επαρχίας του Idlib που ελέγχεται από δυνάμεις αντικαθεστωτικών.

Η Αμερικανική αντίδραση πυροδότησε συζητήσεις για τις προθέσεις της διοίκησης Τράμπ απέναντι στη Συριακή κρίση και στη Ρωσία. Τα σενάρια δίνουν και παίρνουν, με τους πλέον καλόπιστους ευθέως να απορρίπτουν την εκδοχή τα χημικά να ρίχτηκαν από τον Άσαντ διότι δεν βρίσκουν κίνητρο πίσω από αυτή την ενέργεια.
Με το παρόν άρθρο επιχειρούμε ορισμένες απαντήσεις στο θέμα.
Τα χημικά όπλα της Συρίας
Το 2013, οι ΗΠΑ συμφώνησαν με τη Ρωσία, η δεύτερη ως σύμμαχος του Άσαντ να τον υποχρεώσει να παραδώσει στη Μόσχα το χημικό του οπλοστάσιο και εκείνη θα αναλάμβανε την φύλαξη και καταστροφή του. Η συμφωνία αυτή πραγματοποιήθηκε, όπως έδειξαν τα πράγματα στη συνέχεια, μόνο σε ένα μικρό μέρος της. Χημικά όπλα βρέθηκαν στην κατοχή ή μεταγενέστερα χρησιμοποιήθηκαν από όλες τις εμπλεκόμενες δυνάμεις στη Συριακή κρίση, όμως την πλέον εκτεταμένη χρήση τους έκαναν οι φιλοκυβερνητικές δυνάμεις.
Για να δώσουμε μια εικόνα της πολυπλοκότητας του ζητήματος αρκεί να αναφέρουμε πως, τόσο οι φιλοκυβερνητικές δυνάμεις όσο και οι αντικαθεστωτικοί, στην ουσία αποτελούν συμπράξεις δεκάδων και εκατοντάδων αυτόνομων ένοπλων ομάδων με ιδιαίτερα συμφέροντα και στοχεύσεις, πολλές φορές αντικρουόμενα μεταξύ τους!
Η Ρωσική εμπλοκή
Το 2015 οι Αμερικανοί αποδέχθηκαν de facto ρόλο και αναγνώρισαν «εύλογα συμφέροντα» της Ρωσίας στη Συρία, αφήνοντάς τη ελεύθερη να ξεκαθαρίσει το τοπίο, φτάνει η μεταπολεμική Συρία να έχει ομόσπονδη δομή και πρόνοια μιας αυτόνομης Κουρδικής περιοχής κατά μήκος των Τούρκο-Συριακών συνόρων.
Με την στρατιωτική τους εμπλοκή στη Συρία, οι Ρώσοι βοήθησαν τον Άσαντ να κερδίσει εδάφη και τον επέβαλαν ως μέρος της λύσης στις συζητήσεις για τη μεταπολεμική Συρία, γεγονός που τελικά αποδέχθηκαν οι Αμερικανοί.

[irp posts=”122916″ name=”Συρία τώρα: Το πρόσωπο-κλειδί που έπεισε τον Τραμπ να επιτεθεί”]
Η διαδικασία ειρήνευσης της Αστάνα
Στις αρχές του 2017 η Ρωσία επέβαλε (α) κατάπαυση του πυρός μεταξύ φιλοκυβερνητικών, αντικαθεστωτικών και Κούρδων (εξαιρέθηκαν η al-Nusra και το ΙΚ), και (β) συνομιλίες ειρήνευσης στην Αστάνα του Καζακστάν.
Στο μεσοδιάστημα αυτό και προκειμένου να απαλλαγεί ο Άσαντ από την πίεση των αντικαθεστωτικών στα νότια της Δαμασκού, συμφώνησε μαζί τους την μετακίνησή τους, μαζί με τις οικογένειές τους και τον ελαφρύ οπλισμό τους, προς το βορρά στην περιοχή της Idlib που βρίσκονταν και άλλες δυνάμεις αντικαθεστωτικών. Χωρίς προμήθειες και πυρομαχικά, οι αντικαθεστωτικοί συμφώνησαν και μετακινήθηκαν στην περιοχή της Idlib.
Στο διπλωματικό τραπέζι των συνομιλιών στην Αστάνα, ωστόσο, η μία αντιπροσωπεία στην ουσία δεν αποδεχόταν την παρουσία της άλλης. Οι αντικαθεστωτικοί δεν δέχονταν τον Άσαντ ως μέρος της μεταπολεμικής Συρίας, οι Τουρκμένοι δεν δέχονταν να καθίσουν στο τραπέζι των συνομιλιών οι Κούρδοι, κοκ…
Ο κίνδυνος κατάρρευσης των συνομιλιών, ακόμη και η προοπτική μη θετικής τους κατάληξης εκτιμάται από τη Μόσχα ως πλήγμα στο κύρος της και στην ισχύ της στην περιοχή (στοιχείο που μετράει πολύ τόσο στα μάτια των Ρώσων όσο και στα μάτια των Μεσανατολιτών).
Τα διλήμματα και το πιθανότερο σενάριο
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση και με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, το πιθανότερο σενάριο θέλει τις φιλοκυβερνητικές δυνάμεις, ενδεχομένως και με ρωσική στήριξη, να έπληξαν με χημικά τους αντικαθεστωτικούς στην Idlib, στέλνοντάς τους το μήνυμα ότι είτε προσέρχεστε στις συνομιλίες χωρίς όρους είτε αφανίζεστε.
Βλέποντας αυτό οι Αμερικανοί θορυβήθηκαν, διότι σύμφωνα με την ανάλυσή τους, μετά τους αντικαθεστωτικούς σειρά θα είχαν οι Κούρδοι, τους οποίους ενεργά υποστηρίζουν.
Έτσι, το αμερικανικό πλήγμα στην κοινή Ρώσο-συριακή αεροπορική βάση, αφού πρώτα είχαν ειδοποιηθεί Ρώσοι και Σύριοι ώστε να μην υπάρχουν ανθρώπινες απώλειες, ήταν ένα ηχηρό μήνυμα με πολλαπλούς αποδέκτες. Κυρίως τους Ρώσους, αλλά και τους Κινέζους.
Αν οι Ρώσοι ενδιαφέρονταν πραγματικά να μην γίνεται χρήση χημικών όπλων στη Συρία, τότε γιατί έχουν επανειλημμένα μπλοκάρει σχετικά ψηφίσματα στο ΣΑ του ΟΗΕ;
Το μήνυμα λοιπόν των Αμερικανών προς τους Ρώσους είναι να μην συμπράττουν σε αυτό το έγκλημα και να φροντίσουν γρήγορα να πείσουν τα μέρη να συμφωνήσουν σε ένα πλάνο μετάβασης στη σταθερότητα στη χώρα. Χωρίς παιχνίδια κάτω από το τραπέζι.
Παρόμοιο μήνυμα όμως έστειλαν και στην Κίνα. Φιλοξενώντας τον Κινέζο Πρόεδρο στο Μαρ-α-Λάγκο στη Φλόριντα και έχοντας επί μια εβδομάδα σε όλους τους τόνους ζητήσει από την Κίνα να διευθετήσει το ζήτημα με το πυρηνικό οπλοστάσιο της Βόρειας Κορέας, οι ΗΠΑ έστελναν το μήνυμα ότι ή θα κάνετε φίλοι Κινέζοι κάτι σχετικά με τη Βόρεια Κορέα ή θα αναλάβουμε εμείς δράση.
Το αφήγημα Flynn
Υπάρχει ωστόσο και ένα σοβαρό εσωτερικό ζήτημα για την κυβέρνηση Τράμπ, σχετικά με την χθεσινή επίθεση στη Συρία. Προσωπικά, από το περασμένο καλοκαίρι επισημαίνω πως η κόντρα μεταξύ του συστήματος Τράμπ και του συστήματος Κλίντον-Ομπάμα δεν θα έχει καλή κατάληξη για τις ΗΠΑ και τον κόσμο. Ο αποπεμφθείς από τον Τράμπ πρώην συνεργάτης του και σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Michael Flynn, καλλιεργεί προφίλ ήρωα με το αφήγημα πως η αποπομπή του σχετίζεται με το γεγονός ότι η κυβέρνηση Τράμπ έχει εκχωρηθεί στα συμφέροντα του συστήματος Κλίντον-Ομπάμα, γι’ αυτό και οδηγούνται τα πράγματα σε όξυνση με τη Ρωσία. Είναι ένα πολύ βολικό αφήγημα, που κάνει όμως ζημιά.
Κλείνοντας θα λέγαμε πως με την προχθεσινή τους επίθεση στη Συρία, οι ΗΠΑ προσπαθούν να διασφαλίσουν την φυσική ακεραιότητα των συμμάχων τους Κούρδων, τα συμφέροντά τους στη Συρία, και να θέσουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα πρέπει να κινηθούν Ρωσία και οι υπόλοιποι δρώντες, ώστε να υπάρξει γρήγορα εμπέδωση της σταθερότητας στην περιοχή. Μένει να δούμε τις εξελίξεις…
Ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος, Γεωστρατηγικός Αναλυτής–liberal.gr