H ιστορία της Τουρκίας: Τέσσερα πραξικοπήματα και ένας πρωθυπουργός στην αγχόνη

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΩΝ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΩΝ

Τέσσερα πραξικοπήματα με έναν πρωθυπουργό στην αγχόνη μετράει στην ιστορία της η Τουρκία ενώ το πέμπτο πραξικόπημα που επιχειρήθηκε τη νύχτα της 15ης Ιουλίου δείχνει να αποτυγχάνει.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Βραζιλία: Απέτυχε το πραξικόπημα

«Πολίτες του Ράιχ»: Το ακροδεξιό κίνημα στην Γερμανία που σχεδίαζε πραξικόπημα – Βρέθηκαν δορυφορικά τηλέφωνα

Μετά την ίδρυσή του στις 28 Οκτωβρίου του 1923 από τον Κεμάλ το τουρκικό κράτος διήνυσε δυο δεκαετίες ισχυρού μονοκοματισμού.

Το χρονικό των πραξικοπημάτων 

Τον Μάιο του 1960, ομάδα αξιωματικών υπό τις οδηγίες του Τζελάλ Γκιουρσέλ, κατάφερε να ανατρέψει τη νόμιμη, αλλά αυταρχική και διεφθαρμένη κυβέρνηση του Μεντερές.

Από τις αρχές του 1960 υπήρχαν πολλά σημάδια ότι ο τουρκικός στρατός θα επιχειρούσε να ανατρέψει τον επί μία δεκαετία πρωθυπουργό της Τουρκίας Αντνάν Μεντερές.

Σχέδια στρατιωτικών ασκήσεων που διέρρεαν στον Τύπο και συλλήψεις αξιωματικών έδειχναν ότι υπήρχε προετοιμασία για πραξικόπημα από τους εμφορούμενους από κεμαλικές αρχές αξιωματικούς.

Η συγκρουσιακή σχέση του Μεντερές με το κεμαλικό κατεστημένο είχε φανεί από την πρώτη στιγμή της θριαμβευτικής εκλογής του με το Δημοκρατικό Κόμμα το 1950

Ο Μεντερές είναι ο πρώτος πρωθυπουργός μετά την κεμαλική εποχή που ανέλαβε τη εξουσία και ο πρώτος που καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε με εντολή των πραξικοπηματιών , στις 17 Σεπτεμβρίου 1961 μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας.

Στη δίκη του, που διήρκεσε αρκετούς μήνες, ο Μεντερές κατηγορήθηκε για διαφθορά, αντιλαϊκή πολιτική και για την άγρια επίθεση εναντίον των Ελλήνων.

Παρόλο που θεωρήθηκε ο αυτουργός των Σεπτεμβριανών της Κωνσταντινούπολης, καταδικάστηκε σε θάνατο, όχι επειδή «διατάραξε τις σχέσεις με τη σύμμαχο χώρα», αλλά επειδή επανειλημμένα καταπάτησε το Σύνταγμα της χώρας του….

Το πραξικόπημα του 1971 και η ανατροπή του Ντεμιρέλ

Το δεύτερο πραξικόπημα έγινε στις 12 Μαρτίου 1971, που η κυβέρνηση του Ντεμιρέλ αποδυναμωμένη, παρέλυσε, όταν ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου παρέδωσε υπόμνημα που ισοδυναμούσε με τελεσίγραφο των ενόπλων δυνάμεων.

Οι πρώτες ελεύθερες εκλογές μετά το πραξικόπημα και την κυβέρνηση του κράτους από το στρατό, έγιναν τον Οκτώβριο του 1973 που σήμανε και το τέλος της στρατιωτικής κατοχής. Εκείνη την εποχή όμως η Τουρκία ήταν αποδυναμωμένη και δεν υπήρχε απόλυτη πλειοψηφία για να φέρει στην εξουσία έναν ηγέτη ο οποίος θα κρατούσε τα ηνία της χώρας και θα οδηγούσε τον τουρκικό λαό στην ευημερία και την οικονομική αναγέννηση.

Το πραξικόπημα του Κενάν Εβρέν το 1980

Στρατιωτικό πραξικόπημα και το 1980, όταν οι στρατηγοί με πρόσχημα τις βίαιες συγκρούσεις αριστερών και δεξιών φοιτητών που έφτασε στο χείλος του εμφύλιου πολέμου καταλαμβάνουν την εξουσία.

Τότε κηρύχθηκαν παράνομα όλα τα πολιτικά κόμματα από τον στρατό, συνελήφθησαν ηγέτες των πολιτικών κομμάτων, κηρύχθηκε η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και δεν επιτρεπόταν σε κανέναν η έξοδος από τη χώρα.

Ο ηγέτης της χούντας, Κενάν Εβρέν, ενίσχυσε την θέση του ως πρόεδρος και έγραψε ξανά το Σύνταγμα όπου εγγυήθηκε την δύναμη του στρατού.

Τέταρτο πραξικόπημα το 1997 επί Τανσού Τσιλέρ

Το 1997 επί της Τανσού Τσιλέρ, πραγματοποιήθηκε το τέταρτο κατά σειρά στρατιωτικό πραξικόπημα γνωστό ως το Βελούδινο Πραξικόπημα.