Μια “τετράγωνη” σύγκριση τιμών

Αν άλλοι π.χ. θα χρησιμοποιούσαν τη λέξη “βουλιμία”, εκείνος χωρίς να το σκεφτεί θα έγραφε: “Περί το ζήτημα του τρώγειν, του καλώς τρώγειν, του αφθόνως τρώγειν, του απλήστως περιδρομιάζειν, του ξεκοιλιάζεσθαι!”.

Ο Τζογές στη στήλη του απευθύνεται συνήθως στο έτερόν του ήμισυ, στο Κατινάκι, και προσπαθεί να του εξηγήσει τι γίνεται στον κόσμο. Έτσι μαθαίνουμε κι εμείς

Σήμερις ρε Κατίνα μου, θα σου πω λιγουλάκια πράμματα περί δια την κατάσταση της δεκαετίας ρε συ, 1916 και 1926. Φωνάζει ο κοσμάκης και χτυπιέται παραπονούμενος γιατί λέει ακρίβηνε κάργα η ζωή και δεν μπορεί να ζήση. Μοιριολογάει, ρε συ, τη φτήνεια και βρέσκει πως σε μια δεκαετία τα πράμματα ακριβήνανε εικοσαπλασιακώς. Γιατί περικαλώ, εικοσαπλασιακώς; Άνοιξε τα μάτια σου ρε κόσμε και μπάνισε να γδης πως έχεις άδικο και πως τα πράμματα δεν έχουνε τοιούτως σάμπως τα λες. Τίποτις δεν άλλαξε. Ορίστε; Δώσε βάσις να μπης:

-Μια σαράντα. Μια σαράντα!… Έτσι φώναζε ο Μιχαλάκης ο Μπόσικος, ο κρεοποιός, στη Αγορά σαν διαφήμιζε το κρέας του που πούλαγε. Φίνα και ωραία. Μια σαράντα η οκά είχε τότες; Σαράντα μία έχει σήμερις. Τι άλλαξε περικαλώ; Μονάχα η σειρά των λέξεων αλλάχτηκε και κάτι έγινε! 

-Πενήντα λεφτά, μπουκιά και συχώριο! Έτσι φώναζε ο εφτάζιμος ο φούρναρης ο πλανόδιος σαν πούλαγε με το καρροτσάκι τα καρβέλια του τα σιμιγδαλένια.

Έχει ή δεν έχει σήμερις πενήντα λεφτά η μπουκιά το ψωμί; Πως; Ε! Τι φωνάζεις λοιπόν;

-Δυο δραχμές η κόττα και μια χοντρή τ’αυγό. Έτσι φώναζε η Μενιδιάτισσα, η αυγουλού, κάθε πρωί στη γειτονιά μου σαν πούλαγε της κόττες και τα τρίκορκα αυγά.
Τι άλλαξε περικαλώ; Σήμερις δίνεις δύο δραχμές παίρνεις ένα φρέσκο-φρέσκο με αρχαιολογική αξία αυγό, πούχει μέσα και μια κόττα και γλυτώνεις και τη χοντρή.

-Ρίκο, ρίκο, ρίκοκο σαράντα το βερύκκοκο, λέγαμε στο 16 στο Μεταξουργείο και μας εφαινότανε και ακριβό. Και σήμερις τι έχουμε περικαλώ; Τράβα στην Αγορά, ρε κόσμε, ν’ακούσης: “Ρίκο, ρίκο, ρίκοκο… σαράντα δραχμές ένα βερίκκοκο”. Ορίστε; Κι’άλλα μάτσα παραδείγματα σ’ούλα τα πράμματα. Είδες τα το λοιπόν; Έπειτα μου λες πως έχω άδικο, ρε κόσμε, που σου κοπανάω πως είσαι φυσαέρης χρόνια και μουρμούρης! Ορίστε; Σε πνίγει η φτήνεια και φωνάζεις πως σε δέρνει η ακρίβεια; Αχάριστε!”

(“Βραδυνή”, Ιούνιος 1926, Τζογές) 

(Πίσω από το πικρό χιούμορ των προγόνων μας κρυβόταν πιο πικρές αλήθειες. Για του λόγου το αληθές μαγειρέψαμε και κοστολογήσαμε για σας το ίδιο φαγητό δύο διαφορετικές περιόδους, το 1914 και το 1921. Ιδού τα στοιχεία παρμένα απ’ την εφημερίδα «Αθήναι» (Ιούνιος 1921):

Πλούσιο γεύμα: αρνί με πατάτες
Μία οκά αρνί Δρχ. 2,40 (1914) Δρχ. 12,00 (1921)
Μισή οκά ντομάτα 0,20 2,50
Δυο οκάδες κάρβουνο 0,45 1,9
Δυο οκάδες πατάταις 0,45 3,00
Δυο ψωμιά 1,00 4,40
Βούτυρο 0,80 4,00
1 Αγκούρι 0,15 1,00
Πέντε τσίρους 0,10 1,00
Λαδόξυδο 0,20 0,50
Τυρί 0,35 2,25
—————— —————-
Εν όλω: 6,10 32,55

Γεύμα λαϊκής τάξης: Κολοκυθάκια γιαχνί
Μιάμιση οκά κολοκυθάκια Δρχ. 0,30 Δρχ. 3,00
Μισή οκά ντομάτα 0,20 2,00
1 οκά κάρβουνο 0,25 0,95
20 δράμια λάδι 0,20 0,75
100 δράμια εληαίς 0,20 0,90
1 οκά φρούτα 0,80 4,00
100 δράμια τυρί 0,35 2,25
5 σαρδέλλες 0,60 1,20
½ οκά κρασί 0,30 1,00
2 ψωμιά 1,00 3,00
—————— —————
Εν όλω: 4,20 19,05

( Η αναφορά στο κάρβουνο σα σημείο κόστους είναι πραγματική, γιατί αυτή ήταν η καύσιμη ύλη εκείνη την εποχή.)

Θωμάς Σιταράς (Αθηναιογράφος)