Στο βορειοδυτικό τμήμα της Βοιωτίας, κοντά στη Δαύλεια, στις ανατολικές πλαγιές του Παρνασσού και σε υψόμετρο περίπου 900 μ., μέσα σε ένα πανέμορφο τοπίο από έλατα, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα μοναστικά κέντρα της περιοχής, η μονή της Αγίας Ιερουσαλήμ ή της Αγιαρσαλής (Γερσαλής), κατά την τοπική έκφραση, που τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Θεωρείται πως κτίστηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. και η ονομασία της υποδεικνύει τη σύνδεσή της με την περιοχή της Παλαιστίνης, καθώς στην ευρύτερη περιοχή του Παρνασσού εικάζεται ότι τους Βυζαντινούς χρόνους διέμεναν ασκητές από τους Αγίους Τόπους.
Η μονή ακολουθεί την τυπική αρχιτεκτονική διάταξη, με το καθολικό να περιβάλλεται από κτήρια μεγάλου μεγέθους που στεγάζουν τις διάφορες δραστηριότητες της μοναστικής ζωής. Στη διάρκεια της μακρόχρονης ιστορίας της υπέστη καταστροφές που τις ακολούθησαν επισκευές και ανακαινίσεις.
Κατά την Τουρκοκρατία γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της παιδείας της περιοχής. Το 1766, προκειμένου να προστατευτεί η κτηματική της περιουσία, να τύχει φοροαπαλλαγής και να αντιμετωπίσει τις πιέσεις των Τούρκων, τέθηκε υπό την προστασία της μονής του Όρους Σινά, της οποίας παρέμεινε μετόχι μέχρι το 1905.
Η Επανάσταση του 1821 υπήρξε ορόσημο για το μοναστήρι, καθώς υποστήριξε ολόθυμα τον Αγώνα συμμετέχοντας ενεργά σε καίρια ιστορικά γεγονότα όπως στη μάχη της Αράχοβας το 1826. (Η νικηφόρα έκβαση της μάχης οφείλεται σε μεγάλο βαθμό, σε μήνυμα που έστειλε ο ηγούμενος της μονής Παφνούτιος στον Γ. Καραϊσκάκη με τον ανιψιό του να του πει πως ένα ασκέρι 2000 Τουρκαλβανών έχουν κατασκηνώσει στο μοναστήρι και πως την επαύριο θα περάσουν από την Αράχωβα με προορισμό τα Σάλωνα να βοηθήσουν τους πολιορκημένους Τούρκους από τον Πανουριά και τον Δυοβουνιώτη).
Σήμερα λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι και στο σκευοφυλάκιό του φυλάσσονται σημαντικά κειμήλια, όπως οι συλλογές μεταβυζαντινών εικόνων και έργων μεταλλοτεχνίας.
Ένα από τα αξιοθέατα της μονής είναι και ο σπηλαιώδης ναός της Φανερωμένης λίγο ψηλότερα, που αποτελούσε τόπο ασκήσεως μοναχών.
Πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου.
Τηλ.: (+30)22610-52230
και επέλεξε Το προσθήκη στην αρχική σελίδα Έπειτα άνοιξε την εφαρμογή .