“Κάρμινα Μπουράνα”

Όλα ξεκίνησαν στο αβαείο των Βενεδικτίνων μοναχών του βαυαρικού χωριού Μπόιρεν (Beuren). Εκεί, το 1803, ανακαλύφθηκε ένα χειρόγραφο 112 σελίδων, το οποίο χρονολογείται από το 1230 και περιέχει μια συλλογή με 254 λυρικά ποιήματα.

Σχεδόν όλα είναι γραμμένα στη λατινική γλώσσα εκτός από κάποια που έχουν στίχους στην άνω γερμανική και τη γαλλική εκείνης της περιόδου. Σε 45 ποιήματα της συλλογής υπάρχουν μουσικές νότες γραμμένες κάτω από τις σειρές του κειμένου, γεγονός που φανερώνει ότι ουσιαστικά πρόκειται για τραγούδια. Η θεματολογία των στιχουργημάτων ποικίλλει.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΠΑΝΟΥΔΑΚΗΣ: Despina (Δέσποινα) – Ψυχή μου μη λυγίζεις

Puccini: Nessun Dorma from ‘Turandot’ – BBC Proms

Πλάι στα θρησκευτικά δράματα και τα ποιήματα ηθικοπλαστικού και διδακτικού περιεχομένου συνυπάρχουν σάτιρες και τραγούδια για τον έρωτα, το ποτό, τις ταβέρνες αλλά και τα τυχερά παιχνίδια. Δεν λείπουν βέβαια και ιστορίες εμπνευσμένες από διάφορους θρύλους της αρχαιότητας, όπως ο Τρωικός Πόλεμος.

Δημιουργοί των ποιημάτων αυτών ήταν κατά πάσα πιθανότητα διάφοροι Γολιάρδοι (Goliardi), δηλαδή μορφωμένοι κληρικοί και λόγιοι με προοδευτικές αντιλήψεις, οι οποίοι σατίριζαν με τους στίχους τους τα κακώς κείμενα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Τα άτομα αυτά προέβαλλαν με τον τρόπο τους ένα είδος πνευματικής αντίστασης απέναντι στο κατεστημένο εκείνης της εποχής.

Οι αυθεντικές σελίδες του χειρόγραφου από το αβαείο του Μπόιρεν βρίσκονται σήμερα στην Κρατική Βιβλιοθήκη της Βαυαρίας, στο Μόναχο. Τα κείμενα συνοδεύονται από οκτώ μικρογραφίες, σχετικές με τα θέματα των τραγουδιών.

Κάποια επιλεγμένα ποιήματα από το χειρόγραφο του Μπόιρεν δημοσιεύτηκαν αρχικά το 1806 και αργότερα το 1844. Η πρώτη πλήρης έκδοση της συλλογής όμως πραγματοποιήθηκε το 1847 από το Γερμανό φιλόλογο Γιόχαν Σμέλερ, με τον τίτλο «Carmina Burana». Η ονομασία αυτή δεν υπάρχει γραμμένη κάπου στο πρωτότυπο χειρόγραφο κείμενο, αλλά αποτελεί επινόηση του εκδότη.

«Κάρμινα Μπουράνα» σημαίνει στα λατινικά «Τα Ποιήματα του Μπόιρεν» (Carmina είναι ο πληθυντικός του Carmen = ποίημα ή τραγούδι και Burana ο πληθυντικός του Buranum = αυτό που κατάγεται από το Μπόιρεν). Ο τίτλος που έδωσε ο Σμέλερ στη συλλογή τελικά καθιερώθηκε και χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για το συγκεκριμένο έργο.

Το 1935-36 ο Γερμανός μουσικοσυνθέτης Καρλ Όρφ (1895-1982) επέλεξε 24 κοσμικά ποιήματα από τα «Κάρμινα Μπουράνα» και τα μελοποίησε σε δική του μουσική. Δημιούργησε έτσι μία καντάτα, δηλαδή μια φωνητική σύνθεση στην οποία κυριαρχεί η χρήση της χορωδίας.

Το έργο αυτό ονομάστηκε επίσης «Κάρμινα Μπουράνα» και η πρεμιέρα του δόθηκε στην όπερα της Φρανκφούρτης, στις 8 Ιουνίου 1937. Η επιτυχία ήταν τεράστια, όπως φανερώνουν τα λόγια του συνθέτη προς τον εκδότη του:

«Όλα όσα έχω γράψει μέχρι σήμερα, και τα οποία δυστυχώς έχεις εκδώσει, μπορείς να τα καταστρέψεις. Το συνολικό μου έργο ξεκινά με τα “Κάρμινα Μπουράνα”».

ΒΙΝΤΕΟ: