Ο Γιάννης και τα… πολλά του –νι!

Το όνομα Γιάννης προέρχεται, βέβαια, από το Ιωάννης. Και το Ελληνικό Ιωάννης πέρασε σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες κι έχει τη δική του ενδιαφέρουσα ιστορία…

Tου Θανάση Κ.

Πρώτα-πρώτα, είναι πολλά τα ευρωπαϊκά ονόματα προσώπων που  προέρχονται από τα Ελληνικά: Για παράδειγμα: Alexander (από το Αλέξανδρος), George (από το Γιώργος), Nick (από το Νικόλαος), Harry (από το Χαράλαμπος), Chris (συνήθως από το Χριστόφορος), Jim (από το Δημήτριος) και το θηλυκό του Demi (Δήμητρα), Helen (από το Ελένη), Stacy (από το Αναστασία), Sophy (από το Σοφία) κλπ…

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η καλύτερη ευχή!

Καλά Χριστούγεννα!

Υπάρχουν βέβαια σε όλες τις γλώσσες και πολλά ονόματα προσώπων που δεν έχουν ελληνική καταγωγή  (έχουν κελτική, γερμανική, σαξονική, σκανδιναβική καταγωγή, όπως Douglas,  Eric, Herbert, Helda) κλπ.

Υπάρχουν κάποια που έχουν ρωμαϊκή καταγωγή – η έστω μικτή ελληνορωμαϊκή ρίζα – αλλά τα έχουμε σχεδόν πανομοιότυπα και στα Ελληνικά, με πιο γνωστό το Constantine (Κωσνταντίνος, που σημαίνει αυτός που στέκεται όρθιος, από τη λατινική ρίζα του «ίστημι»). Ή το Sylvia (που υπάρχει «μεταφρασμένο» στα Ελληνικά ως Αργυρώ), ή Goldy (Χρυσούλα, παλαιότερα Μαλαματένια) κλπ.

Πάντως τα περισσότερα και πλέον συνηθισμένα ονόματα προσώπων στις ευρωπαϊκές γλώσσες έχουν αμιγώς ελληνική ή μικτή ελληνορωμαϊκή ρίζα…

Εξαίρεση είναι ορισμένα εβραϊκά ονόματα που υπάρχουν σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες, αλλά όλα σχεδόν πέρασαν μεταφρασμένα πρώτα στα ελληνικά –  κι από τα ελληνικά σε όλες τις άλλες γλώσσες.

Πιο κλασικό και συνηθισμένο παράδειγμα το εξαιρετικά δημοφιλές: Ιωάννης-Γιάννης, Ιωάννα- Γιάννα.

(Αντίστοιχα είναι το Μαρία, το Άννα κλπ.)

Το Ιωάννης λοιπόν προέρχεται από το εβραϊκό Yechohanan που ως φράση σημαίνει «Ελεήμων Θεός» (Yachwe is Gracious) και ως όνομα αποδίδεται «δώρο Θεού». Το ακριβές αντίστοιχο στα Ελληνικά είναι Θεόδωρος!

Και το Θεόδωρος διαδόθηκε σε όλες τις Ευρωπαϊκές γλώσσες απευθείας από τα Ελληνικά.

Αλλά παράλληλα διαδόθηκε παντού και η ελληνοποιημένη Εβραϊκή του εκδοχή: Ιωάννης.

Στις περισσότερες γλώσσες κράτησαν το διπλό σύμφωνο στο «θέμα» του.

Στα Αγγλικά John. Στα Γερμανικά Johannes (Johann ή Hansel ή Hans).

Στα Ιταλικά Giovanni. Ακόμα και στα Αρμενικά Hovhannes…

Αλλά και σε γλώσσες που έγινε «υπέρ-απλούστευση», όπως στα Γαλλικά (Jean), η εθνική Αγία τους, η Ιωάννα της Λωρραίνης  γράφεται διατηρώντας το διπλό σύμφωνο: Jeanne d’ Arc…

H διατήρηση του διπλού συμφώνου της ιστορικής ορθογραφίας, έχει να κάνει μάλλον με την απόδοση σεβασμού στην ετυμολογία από το αρχικό Yechohanan – Γιεχοχάναν όπως αποδιδόταν – που είχε προφερόμενα δύο αλλεπάλληλα -νι στο τέλος…

Εν πάση περιπτώσει, επικράτησε στους περισσότερους ιστορικούς λαούς η ελληνική ορθογραφία με το διπλό νι, ή διπλό σύμφωνο.

Ο λόγος αυτού του «σεβασμού», είναι ότι οι άνθρωποι ως πρόσωπα-φορείς Πολιτισμού θέλουν να δίνουν νόημα σε κάθε τι που κάνουν, σε κάθε τι που τους αφορά, σε κάθε τι πάνω στο οποίο στέκονται για να το πάνε πιο πέρα.

Οι άνθρωποι ως άγριοι πρωτόγονοι καρποσυλλέκτες, δεν έχουν τέτοιες ανησυχίες. Ό,τι φάνε κι ό,τι πιούνε κι ότι αρπάξουν…

Αλλά οι άνθρωποι ως πρόσωπα-φορείς Πολιτισμού, αντίθετα, εκεί ακριβώς  διαφοροποιούνται από τους βαρβάρους: ότι ψάχνουν να δώσουν νόημα στη ζωή τους. Γιατί ό,τι δίνει «νόημα» νικά την αγωνία του Θανάτου…

Άλλωστε ο ίδιος ο Πολιτισμός είναι μια συλλογική «απάντηση» των ανθρώπων στην αγωνία του Θανάτου, γιατί τους διαιωνίζει…

Οι αρχαίοι Έλληνες το ξεκίνησαν μάλλον επινοώντας προσωπικά ονόματα «με νόημα»: Χαρίλαος (έδωσε χαρά στο Λαό), Χαρίδημος (έδωσε Χαρά στο Δήμο), Κλεισθένης (Δύναμη της Δόξας), Δημοσθένης (Δύναμη του Λαού-Δήμου), Φίλιππος (αυτός που αγαπάει τα άλογα), Καλλιπάτειρα (αυτή που έχει η θαυμάζει το κάλλος και την αρετή του Πατέρα της).

Από τους Έλληνες το πήραν οι Ρωμαίοι. Και από τους Ρωμαίους τα Φραγκικά, Γοτθικά και Αλαμανικά φύλα που κατέκλεισαν τη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία τον τέταρτο-πέμπτο μ.Χ. αιώνα (Θεοδώριχος –Τheodorich) κλπ.)

Σε όλους τους αιώνες που ακολούθησαν – ιδιαίτερα στο Μεσαίωνα – οι λαοί και οι άνθρωποι που ήθελαν να ξεχωρίσουν από το «χυλό της αγραμματοσύνης» που τους περιέβαλε, από τη βαρβαρότητα και τις προκαταλήψεις – φρόντιζαν να δίνουν νόημα σε ό,τι κάνουν – και να κρατάνε το νόημα σε ό,τι βρήκαν. Αυτή η αναζήτηση νοήματος κράτησε αναμμένη τη σπίθα του Πολιτισμού σε μια εποχή οπισθοδρόμησης στην απόλυτη βαρβαρότητα…

Και σε περιόδους πνευματικής ακμής, (όπως η σύντομη Καρολίγγεια «μικρή Αναγέννηση» το ένατο μ.Χ. αιώνα) ή πιο γνωστή μας Αναγέννηση μετά τα τέλη του 15ου αιώνα σημαδεύτηκαν μεταξύ άλλων, από την επιστροφή των μορφωμένων ανθρώπων στα ελληνικά ή ρωμαϊκά ονόματα και σε ό,τι τους συνέδεε με το κομμένα νήμα του Πολιτισμού (ύστερα από χίλια χρόνια Μεσαίωνα)…

Βεβαίως, και τότε και πιο πριν και μετά και πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν κακομαθημένα παιδάκια που αναρωτιούνται: «γιατί να σεβόμαστε την ιστορική ορθογραφία»;

Γιατί να γράφουμε το Γιάννης με δυο νι; Γιατί να γράφουμε το Φίλιππος με δύο πι, γιατί να γράφουμε το Γιώργος με ωμέγα, και το θάλασσα με δύο σίγμα;    Όταν μεγαλώσουν – και αν έχουν σωστούς δασκάλους και σωστούς γονείς – καταλαβαίνουν…

Κάποια – ελάχιστα που είναι απροσάρμοστα στη καλύτερη – ή  ναρκισσιστικές προσωπικότητες με εγωκεντρικές διαταραχές, δεν καταλαβαίνουν ποτέ!

Γιατί αν έχεις την ψευδαίσθηση ότι είσαι το «κέντρο του σύμπαντος», δεν σε ενδιαφέρει το «νόημα» που προϋπήρξε – νομίζεις ότι μόνος σου θα νοηματοδοτήσεις τα πάντα, όπως σε βολεύει…

Αλλά οι σοβαροί άνθρωποι, όταν πάψουν να είναι παιδάκια και να φέρονται σαν παιδάκια, χτίζουν πάνω σε αυτό που βρήκαν – δεν σβήνουν ό,τι βρήκαν για να κάνουν αισθητή την παρουσία τους…

–Κι έτσι ο Johannes Gutenberg δηλαδή ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος, άλλαξε τον κόσμο με την ανακάλυψη της Τυπογραφίας (και σηματοδότησε το πέρασμα από το Μεσαίωνα στην Αναγέννηση), αλλά ΔΕΝ άλλαξε την ορθογραφία του ονόματός του…

–Ο Johannes Kepler ολοκλήρωσε τη μεγάλα επανάσταση του Κοπέρνικου κι έβαλε στέρεα μαθηματικά στον Ηλιοκεντρισμό σηματοδοτώντας το πέρασμα στον Διαφωτισμό, αλλά δεν σκέφτηκε ποτέ να καταργήσει τα δύο νι από όνομά του…

–Ο Johann Sebastian Bach ανέτρεψε τις μουσικές νόρμες της εποχής του – έσπασε τους ασφυκτικούς περιορισμούς της «τετραμερούς αρμονίας» και σηματοδότησε το πέρασμα από τη φάση Μπαρόκ στην μουσική συμφωνική έκρηξη της σύγχρονης εποχής. Αλλά δεν σκέφτηκε, ούτε αυτός, να καταργήσει αυτά τα «περίεργα» δύο -νι από το όνομά του.

–Το ίδιο και ο Δανός φιλόσοφος του 19ου αιώνα Soren Kierkegaard θεωρούμενος και ως ο πρώτος «υπαρξιστής» και δεινός επικριτής του ιδεαλισμού. Χρησιμοποίησε δύο ψευδώνυμα για να δημοσιεύσει το έργο του. Και τα δύο με το όνομα Johannes (Johannes de Silentio και Johannes Climacus). Συγκρούστηκε με πολλούς, πολέμησε τις διανοητικές «συμβάσεις» της εποχής του, αλλά δεν διανοήθηκε να κόψει τα «περιττά» -νι από το ψευδώνυμο που υιοθέτησε.

`Ίσως γιατί δεν τα θεώρησε «περιττά»…

Μόνο  δικός μας Γιάνης – με ένα νί – το έκανε. Και «υπερηφανεύεται» πως όταν ήταν στην πρώτη τάξη του Δημοτικού «επαναστάτησε» στη δασκάλα του, εκείνη δεν κατάφερε να του εξηγήσει γιατί τα δύο -νι – και έτσι έκοψε το ένα!

Κι άρχισε, μικρός-μικρός, μια σταδιοδρομία κούφιων «επαναστάσεων» χωρίς αιτία – ή μάλλον για λάθος λόγο…

Μόνο που τότε δεν έβλαπτε κανένα.

Ήταν ο ίδιος, απλώς μια… «ανορθογραφία».

Αργότερα η ναρκισσιστική του μανία να «διαφέρει» από τους άλλους, στοίχισε στη χώρα του γύρω στα… 100 δισεκατομμύρια μέσα σε έξη μήνες!

Κάποιοι ισχυρίζονται πολύ περισσότερα, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν τις πιο μακροχρόνιες συνέπειες της ανοησίας του…

Εντάξει, δεν χάλασε κι ο κόσμος. Ο Δον Κιχώτης του Θερβάντες πάλευε με ανεμόμυλους νομίζοντας πως σκοτώνει μεσαιωνικούς δράκους.

Ο δικός μας πάλευε με τα -νι του ονόματός του, νομίζοντας ότι σκοτώνει τις κοινωνικές «συμβάσεις», τρομάρα του…

Η αλλόκοτη αυτή ιστορία, όμως, δεν τελειώνει εδώ. Λίγα χρόνια μετά την «επανάσταση» του κακομαθημένου πιτσιρικά με τα σύμφωνα, ένα άλλο μικρό αγόρι στην Αθήνα, δέχθηκε το όνομα Γιάννης – με όλα τα σύμφωνα και τα φωνήεντα – χωρίς κανένα πρόβλημα.

Αυτός ο Γιάννης δεν ήταν πλουσιόπαιδο, όπως ο άλλος με το ένα -νι…

Μεγάλωσε στα Σεπόλια – όχι στο Ψυχικό, ούτε στην Εκάλη, όπως ο άλλος.

Γεννήθηκε από οικογένεια (νόμιμων) μεταναστών εκ Νιγηρίας.

Οι γονείς του ήταν και οι δύο αθλητές κι έκαναν άλλα τρία παιδιά στην Ελλάδα.

Ο μικρός Γιάννης έμαθε Ελληνικά σαν μητρική γλώσσα,

πήγε ελληνικό σχολείο (όχι σε πανάκριβο ιδιωτικό),

βαπτίστηκε Ορθόδοξος (και δεν «σνομπάρει» καθόλου την πίστη του),

σέβεται και τιμά τη γαλανόλευκη (δεν δέχεται την προσβολή της)

– κι έγινε ένα αξιαγάπητο ελληνόπουλο

(αν δεν έχει «απαγορευτεί» ακόμα η λέξη αυτή

από τα… «μαλακισμένα της πολιτικής ορθότητας»).

Ο Γιάννης αυτός, λοιπόν, στη συνέχεια έλαμψε στο παγκόσμιο στερέωμα,

ως ένας από τους μεγαλύτερους καλαθοσφαιριστές όλων των εποχών!

Σήμερα διαπρέπει στο πρωτάθλημα τον ΗΠΑ και όλοι τον ξέρουν ως Yannis.

Αυτός, όμως γράφει το όνομά του με δύο νι! Δεν ντρέπεται…

Κι όλο το ενθουσιαστικό παραλήρημα που προκαλεί o Yannis Antetokounbo όταν «καρφώνει» στην αντίπαλη μπασκέτα με τον μοναδικό του τρόπο, έχει καταγραφεί στον αμερικανικό – και διεθνή – Τύπο ως Yannis-mania!

To Yannis-Mania, παρακαλώ, με δύο –n.

Έτσι είναι παιδιά. Όταν έχεις αξία, σηκώνεις τα φωνήεντα και τα σύμφωνα του ονόματός σου, και τα γράφεις στον ουρανό και τα φτάνεις στην άκρη του κόσμου…

Όταν είσαι ένας γελοίος νάρκισσος, τα «πελεκάς» τα νι, αλλά καμιάν αξία δεν παίρνεις απ’ αυτό.

Εννοείται ότι ο Έλληνας που μας κάνει όλους περήφανους λέγεται Γιάννης Αντετοκούνμπο

Ο άλλος με το ένα –νι, απλώς ντροπιάζει τον εαυτό του…

(Αφού διέσυρε, κάποια εποχή, τη χώρα ολόκληρη)