Ποιώ ήθος αρχόμενος

Ανδρεας Μ. Καραγιαννης

Ταξιδεύοντας κανείς στην γηραιά Ηπειρο θα έλθει μπροστά απο μια πρωτοφανή διαπίστωση.

Διαθέτοντας την κατάλληλη παρατηρητικότητα αντικρυζει κανείς το γεγονός ότι η πολιτισμικά “πολύχρωμη” Ευρώπη, δεν εχει φτιαχτεί για τους “πολλούς” και στην ουσία δεν ειναι καθόλου πολύχρωμη.

 Εξηγούμαι. Ο κύριος κορμός της Ενωσης αποτελείται εξαρχής απο Ηνωμενο Βασίλειο, Γαλλία, Αυστροουγγαρια, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία. Το σύνολο των χωρών που ανέφερα προήλθε, διατήρησε , σημαδεύτηκε , καταστρατηγηθηκε, ευημερησε σε συνθήκες Μοναρχίας.

Ηνωμενο Βασίλειο μέχρι και τώρα , Γαλλία μέχρι πρότινος , Ισπανία(μεκκα της ισπανικής αυτοκρατορίας του Καρολου), Ιταλία(ρωμαϊκή αυτοκρατορία,μετέπειτα μετονομάστηκε σε Αγία ρωμαϊκή αυτοκρατορία-ύστερα Βυζαντινοί χρόνοι. Αυστρία , Ουγγαρία , Γερμανία, παρότι δεν ειναι ευρέως γνωστό και διαφημιζομενο, είχαν απο τις πιο κλειστές μοναρχιες, συντηρητικές σε μέγιστο βαθμό . Επίσης ητο οι περιοχές όπου και ευδοκιμησε ο Λουθηρος με τις διδαχες του περί προτεσταντισμου(θεωρώντας το Θεό ως μια ενιαία θεοτητα, που δύναται κανείς να λατρεύει όπου επιθυμει και οχι μόνο σε εκκλησίες). Γιατι όμως αυτός ο πρόλογος; Διότι έτσι τεκμαιρεται το προαναφερθέν η “Ευρώπη εποιηθηκε για λίγους”.

Αρχίζουμε το ταξίδι. Ας αναλύσουμε την έννοια Μοναρχία. Βασιλεας, αυτοκρατωρ, ηγεμόνας , ητο αξιώματα κληρονομικά σε κάποιες περιπτώσεις, κεκτημένα δια της βίας σε άλλες, πάντοτε βαπτιζομενα ελεω θεού. Συσσωρευαν όλες τις εξουσίες στο πρόσωπο τους. Χαρακτηριστική ειναι η έκφραση που εχρησιμοποιητο στην Αγγλία απο τον βασιλέα για τους υπηκόους. Τους ονομαζε subjects ήτοι υποκείμενα ποίμνιο που καθοδηγειτο απο εκείνον. Οι συνθήκες διαβίωσης των βασιλέων με εκείνες του λαου διέφεραν σε τεράστιο βαθμό, πρόδηλα και απροκάλυπτα. Θηριωδη παλάτια εκτισθησαν οπως χαρακτηριστικά το Schoenbrunn στη Βιέννη, οι Λουδοβικειες Βερσαλλιες στα περίχωρα του Παρισιού(όπου γράφτηκε δραματικα και η τελευταία πράξη της βασιλείας, με τη μορφή που τη γνωρίζαμε στη Γαλλία), το παλάτι του Γκρηνουιτς, Πλακεντιας , Μπακινγχαμ σε Αγγλία Neuschwanstein στη Βαυαρια. Μέσω καταπιεστικων φόρων στο όνομα του εκάστοτε βασιλιά δημιουργήθηκαν παλάτια , μνημεία , όπερες , θέατρα . Ο λαός ηταν στο σύνολο υπερβολικά πτωχος, υλην τε πνευματι.

Τα σπιτια συσσωρευονταν το ενα πανω στο άλλο, αρρώστιες και δυσωδια κυριαρχουσαν στις γειτονιές. Ακομα και τα ιερά συγγράμματα οπως η βίβλος δεν ηταν προσβασιμα στο ευρύ κοινό για τον απλό λόγο ότι οι περισσότεροι ητο αναλφάβητοι. Κινητήριος δύναμη της εξουσίας ηταν ο φόβος και το δέος προς το βασιλιά και το έθνος. Μητε η κουλτούρα μητε τα ανθρώπινα δικαιωματα κυριαρχησαν μιας και δικαιοσύνη σε χρόνια βασιλείας ηταν ενα κακόγουστο αστείο. Οι ευγενείς είχαν πρόσβαση σε όπερες , θέατρα , μουσεία , λέσχες . Συναλλάσσονταν τη γνωση, επηρέαζαν συνειδήσεις.(οπως η γερουσία στο καπιτωλιο της Ρώμης). Σταδιακά όμως το χαλιναρι του φόβου άρχισε να φαίνεται ανεπαρκές. Τέχνες άρχισαν να διαρρέουν και ο κόσμος ξεκίνησε να επιθυμεί να μορφωνεται και να γοητευεται απο την τέχνη του θεάτρου, του πολιτισμού , των γραμμάτων. Η εξουσία αντιλήφθηκε αυτήν την εκτροπή και αποπειράθηκε να ποδηγετησει στεγανοποιησει την τέχνη, παίζοντας το ρόλο του μαικηνα ιστορικών , καλλιτεχνών , ζωγράφων συνθετών. Προσωπικότητες οπως ο Σαιξπηρ, ο Μότσαρτ, ο Μπαχ, ο Μπετοβεν, ο Λιντς, ο Σοπεν, ο Χολμπαιν, ο Strauss περιτριγυριζαν τις βασιλικές αυλές και είχαν την εύνοια και υποστήριξη τους. Η ιστορια γράφεται απο τους νικητές. Γνώριζαν λοιπόν οι βασιλείς ότι η υστεροφημία μέσω μιας δυναστείας πεθαίνει εκτός αν υμνηθει απο τέχνη που θα μείνει για πάντα στο νου του ανθρώπου. Ετσι και έγινε . Περίτεχνα μεγαλοπρεπή αγάλματα, αββθσαλεοι πίνακες, φοριαμοι, έκρυβαν τη “γύμνια” κάθε δυσοσμης εποχης και την μετέφεραν δοξαζουσα στις σελίδες της ιστορίας.

Την εποχή επιβολής δια δόρατος και ξιφολογχης διαδέχθηκε η εποχή πυρηνικών όπλων και ασθενειών. Παλι αυτος ο τρόπος καθίσταται ατελεσφορος οπότε επιστρατευουμε την κουλτούρα και τον πολιτισμό ως ποδηγετηση. Επιστρατευεται η μουσικη τα ταξίδια το θεατρο. Διαφοροποιημένα όμως και σημερα για τους ευγενείς διαφορετικά για το αδηφάγο πλήθος. Ξεχωριστά στέκια διαφορετικοί καλλιτέχνες , ίδια όμως ψευδαίσθηση μοναδικοτητας και ελιτιστικης συμπεριφοράς. Κρατούν οι ευγενείς, που απεχθάνονται την οχλαγωγια, μακριά το ευρύ κοινό απο ιδιαίτερης δυναμικής όπερες(don Giovanni , carmen, traviata, βαλκυρια, ζιγκρφριντ, τριστανος και ιζολδη του wagner) και καλλιεργούν τη θολοκουλτουρα μέσω της ψευδεπιγραφης αισθητικής των μέσων ενημέρωσης. Προωθούν επαισχυντα για αυτούς θεατρικά έργα με πολιτικη οσμή πάντα(Αριστοφάνη παραποιημενο), ενισχυμένα με εγχώριους σταρ πασπαρτου και έτσι επιτυγχάνουν τρία πράγματα . Κρατούν το ευρύ κοινό μακριά απο την πραγματική ποιότητα που επιμορφωνει, του καλλιεργούν τεχνιεντως την ψευδαίσθηση της κουλτούρας και της μοναδικοτητας-status quo που ο καθένας μας απαιτει να εχει, δημιουργούν κοινωνικές – συναισθηματικές – φιλικές μοδες μέσω των οποίων στεγανοποιειται το μυαλό, αδρανοποιειται ο κριτικός νους, συρρικνώνεται η οικογενεια και ως επι το πλείστον καθενός χρειάζεται υποβοηθημα έναν ψυχαναλυτη. Ετσι διαφοροποιείται το ταξίδι του ενος απο την εξομοίωση του αλλου σε μια χωρα όταν επι παραδειγμασι το ευρυ κοινο θα απολαύσει μετα βδελληγμιας έργα των βαν γκογκ, μονε, μοντιγκλιανι, τουλουζ λωτρεκ στο musee d orsee στο Παρίσι ενώ άλλοι θα απολαύσουν πριβε συλλογές των ίδιων μεσα σε φαντασμαγορικα γαλλικά chateaux η ρομαντικά ιταλικα palazzo(όπου θα εξοικειωθούν με έργα του μιχαηλ αγγελου, του ντα Βίντσι) δίχως να ποδοπατηθουν, δίχως να έχουν μια ορδη κινέζων “φωτογράφων” δίπλα τους. Θα χορέψουν σε κλειστά παλάτια στο καρναβάλι της Βενετίας ενώ ο τουριστικός κόσμος θα ποζάρει στην piaza San Marco και στη γέφυρα Rialto.

Ολοι έχουμε στο μυαλό μας το ταξίδι ως κατι το μοναδικό το elegant το περιπετειωδες. Οχι ως κατι μαζικό . Ολοι επιθυμούμε μια ξενάγηση σε ενα άδειο Λουβρο, σε άδειο φωτισμένο ερμιταζ, σε φαγητό στα bateaux musses στο σηκουανα χωρις ορδές τουριστικών γκρουπ με ομπρελιτσες. Κατ επέκταση όλοι είμαστε εν δυνάμει ελιτιστες. Αλλοι επιβάλλουμε σε άλλους μας επιβάλλονται. Μόλις αγναντεψετε απο τον Πύργο των Ψαράδων στην παλια πολη της Βουδαπέστης, θαυμάσετε τον καθεδρικό του Αγίου Στέφανου στη Βιέννη , πιετε κρασι στο cafe florian στη βενετια μασκαρεμενοι, γευτειτε μοναδικα εδεσματα στο cafe de paris στο monteCarlo, κοιταξετε τα απομεινάρια του ανατολικού μπλοκ λίγο πέρα απο το ρολόι των αλχημείες των στην Πράγα και κάτω απο το check point charley στο Βερολίνο θα θέλατε να νιωσετε μόνοι . Τότε θα καταλάβετε γιατι στην Ευρωπη δεν θα μπορουσε να εδραιωθει η κολλεκτιβα και η ισοτητα(διαφορετικη αισθητικη) και το οτι η Ευρώπη φτιαχτηκε για τους μόνους , για τους λίγους.