Γιατί το κούρεμα καταθέσεων δεν είναι απλά ένα σενάριο;

Παρά τις διαψεύσεις για επικείμενο κούρεμα καταθέσεων, η νομενκλατούρα των Βρυξελλών ετοιμάζει σχέδιο για ένα ενδεχόμενο haircut, υποτίθεται για να προστατεύσει τους μικροκαταθέτες επιβεβαιώνοντας τη λαϊκή ρήση: «Όπου υπάρχει καπνός υπάρχει και φωτιά».

Είναι προφανές ότι οι τραπεζίτες και τα ξένα funds δεν θα επωμιστούν όλο το κόστος των ανακεφαλαιοποιήσεων. Τις «μαύρες τρύπες» των τραπεζών θα τις πληρώσουν για άλλη μια φορά οι μικροκαταθέτες, οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι με τις ελάχιστες αποταμιεύσεις, επενδυτικές και μη.

Ήδη από χθες, Τετάρτη (11/11/2015) ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις προανήγγειλε τη θέσπιση ενός Ευρωπαϊκού Σχήματος Εγγύησης Καταθέσεων στο πλαίσιο της εμβάθυνσης της Ευρωζώνης και της ολοκλήρωσης της Τραπεζικής Ένωσης. Το τελικό σχέδιο με τις προτάσεις της Κομισιόν αναμένεται να παρουσιαστεί την Τρίτη 24 Νοεμβρίου και αναμένεται να φέρει τα πάνω-κάτω στο τραπεζικό σύστημα των χωρών που βρίσκονται στην Ευρωζώνη.

Από την πλευρά του ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι επισήμανε χθες ότι «η τραπεζική ένωση επιτάσσει τη διαμόρφωση του ενιαίου μηχανισμού εκκαθάρισης των τραπεζών, όπως και επίσης το σχηματισμό ενός κοινού πλαισίου προστασίας των καταθέσεων».

Το σύστημα και οι «παγίδες» που κρύβει
Σε πρώτο πλάνο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με την ΕΚΤ παρουσιάζει το σύστημα αυτό ως «ομπρέλα ασφαλείας», υπό την οποία θα προστατεύονται όλες οι καταθέσεις των πολιτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ανεξάρτητα από τη φυσική τοποθεσία της εκάστοτε τράπεζας μέσα στην Ευρωζώνη.
Όμως, αυτό, εάν επιχειρήσει κανείς να το αναλύσει περαιτέρω, συνεπάγεται μια πιο αυξημένη εποπτεία επί των τραπεζικών καταθέσεων, ενώ ταυτόχρονα εκφράζονται επιφυλάξεις σχετικά με το εάν και κατά πόσον θα λειτουργήσει επαρκώς το ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων, με τη δημιουργία ενός ενιαίου αντίστοιχου ταμείου.
Ενδεικτικά και στο πλαίσιο της Τραπεζικής Ένωσης που σχεδιάζεται, εκφράζονται ενστάσεις ως προς τη χρονική περίοδο αλλά και τα ποιοτικά δεδομένα υλοποίησης ενός Κοινού Ταμείου Εξυγίανσης, το οποίο σύμφωνα με την ΕΚΤ και την Κομισιόν, αναμένεται να χρηματοδοτηθεί στο 100% σε οκτώ χρόνια με ποσό ύψους 55 δισ. ευρώ, το οποίο, ωστόσο, χαρακτηρίζεται από μεγάλη μερίδα οικονομολόγων ως «εξαιρετικά χαμηλό».

Και μπορεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία να μην επιτρέπει την κρατική στήριξη σε μια προβληματική τράπεζα, ωστόσο φαίνεται πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην περίπτωση μιας τράπεζας, η οποία ναι μεν αντιμετωπίζει δυσχέρειες, αλλά δεν έχει χαρακτηριστεί ακόμη ως «προβληματική».

Bail in: μια «συνταγή» από την Κύπρο
Όταν, λοιπόν, μια οποιαδήποτε τράπεζα εντός της Ευρωζώνης θα αρχίζει να αποκτά προβλήματα αφερεγγυότητας, με βάση τον νέο σχεδιασμό θα υιοθετείται το μοντέλο που εφαρμόστηκε στην κρίση της Κύπρου: το bail in ή σε απλά ελληνικά η «διάσωση εκ των έσω». Η τακτική αυτή προβλέπει τη μετατροπή του ενεργητικού της τράπεζας σε κεφάλαια της ίδιας της τράπεζας προκειμένου να απορροφηθούν οι όποιες ζημίες στην περίπτωση αφερεγγυότητας του ιδρύματος.
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, όσες καταθέσεις δεν ξεπερνούν τα 100.000 ευρώ ανά δικαιούχο και λογαριασμό, τότε είναι απολύτως διασφαλισμένες. Υπό το πρίσμα αυτό, αναφέρουν οι ίδιες πηγές, Υπό αυτήν την έννοια, τραπεζικοί παράγοντες θεωρούν ότι σε μία αντίστοιχη περίπτωση στην Ελλάδα, η συζήτηση για επιπτώσεις στις καταθέσεις -ως ύστατο ενδεχόμενο- θα αφορούσε μόλις το 0,5% των ιδιωτών καταθετών, υπό την επισήμανση ότι ασφαλώς θα επηρέαζε περισσότερο τις επιχειρήσεις (πάντοτε με καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ).Όμως αυτές είναι μόνον εκτιμήσεις και κανείς δεν μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά και να πει με βεβαιότητα ότι δεν θα μπορεί να «μπει χέρι» και σε τραπεζικές καταθέσεις με ποσά μικρότερα των 100.000 ευρώ.
Και αν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε όλοι σχεδιασμοί περί προστασίας των καταθέσεων θα αποτελούν άλλη μία φενάκη στη «φαρέτρα» των επιχειρημάτων της ΕΕ για ένα δήθεν δικαιότερο τραπεζικό σύστημα.