Το κούρεμα καταθέσεων προ των πυλών

Του Ανδρέα Κούτρα

Τις τελευταίες μέρες είχαμε μια δραματική επιδείνωση της κατάστασης στην Ελλάδα και στον τραπεζικό τομέα.

Για όλους αυτούς που μέχρι τώρα λοιδορούσαν το τραπεζικό σύστημα και ανεύθυνα έλεγαν, πως δεν τους ενδιαφέρει και να κλείσουν οι τράπεζες η πραγματικότητα είναι ζοφερή.

Δεν χρειάζεται να έχεις καταθέσεις στις τράπεζες, για να επηρεαστείς. Η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος τους παίρνει όλους, δίκαιους και αδίκους. Δεν κάνει διάκριση στους έχοντες και μη έχοντες. Σε μια χώρα που σε μεγάλο ποσοστό, μάλιστα, σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης, εξαρτάται από το φυσικό και όχι το ηλεκτρονικό χρήμα η απουσία των χαρτονομισμάτων είναι θάνατος. Η εφοδιαστική αλυσίδα αγαθών παθαίνει έμφραγμα και το αποτέλεσμα είναι έλλειψη αγαθών.

Ποιος, όμως, είναι υπεύθυνος για αυτή την κατάσταση και ποια είναι τα πιθανά σενάρια από εδώ και πέρα;

Αποκλειστική ευθύνη για την εφαρμογή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων έχει η κυβέρνηση και ο Υπουργός Οικονομικών. Την χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην χώρα και τις τράπεζες τις εποπτεύει η Τράπεζα της Ελλάδος ως αντιπρόσωπος της ΕΚΤ. Όμως δεν μπορεί να νομοθετήσει περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων και να επιβάλλει όριο αναλήψεων. Μπορεί να προειδοποιήσει, όπως και το έκανε πολλές φορές και κατηγορήθηκε για αυτό σφοδρά.

Οι τράπεζες αντλούν ρευστότητα από τον μηχανισμό ELA της ΤΤΕ, αφού πρώτα ενεχυριάσουν την περιουσία τους. Το μεγάλο πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών είναι πως πλέον δεν έχουν τίποτα αξιόπιστο για να δώσουν ώστε να πάρουν ρευστότητα. Είναι ανακρίβεια να λένε πως το Eurogroup έκλεισε τις τράπεζες. Οι τράπεζες έκλεισαν, γιατί δεν είχαν τίποτα άλλο να δώσουν ως εγγύηση.

Η ευθύνη του ΥΠΟΙΚ για την μη έγκαιρη εισαγωγή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων είναι τεράστια. Έπρεπε να είχαν μπει όταν υπήρχε μαξιλάρι τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ. Όχι όταν στο ταμείο είχαν μείνει λιγότερο από 1δισ. ευρώ, που τώρα εξαντλείται. Το όριο αναλήψεων δεν θα ήταν 60 ευρώ. Η πολιτική αυτή απόφασή του ήταν εγκληματική. Τώρα πλέον βρισκόμαστε μπροστά στο ενδεχόμενο κουρέματος καταθέσεων με τραγικές συνέπειες. Μάλιστα αν ανακτήσουμε την νομισματική κυριαρχία, δηλαδή πάμε στην δραχμή, θα έχουμε διπλό κακό. Πρώτα κούρεμα και μετά μετατροπή σε δραχμές του υπολοίπου.

Ας δούμε όμως πως έχει η κατάσταση πραγματικά. Πολλοί υποστηρίζουν πως οι καταθέσεις είναι εγγυημένες μέχρι του ποσού των 100 χιλιάδων. Η αλήθεια είναι αρκετά διαφορετική. Υπάρχει η οδηγία 49 της ΕΕ που πραγματικά λέει για το όριο των 100 χιλιάδων. Όμως η οδηγία αυτή δεν έχει ακόμα επικυρωθεί από το κοινοβούλιο. Αλλά και αν ακόμα ήταν επικυρωμένη η ισχύς της είναι από το 2016 και μετά. Μέχρι τότε την προστασία των καταθέσεων την έχει το ΤΕΚΕ το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων. Και το ΤΕΚΕ δεν έχει παραπάνω από 2-3 δισ. ευρώ

Με απλά λόγια, δεν υπάρχουν τα χρήματα, για να αποζημιωθούν οι Έλληνες καταθέτες και έτσι αναγκαστικά το όριο θα πέσει πολύ-πολύ χαμηλά, αναλόγως των ζημιών που πρέπει να καλύψουν οι τράπεζες από τα δάνεια που δεν εξυπηρετούνται και τον ELA.

Μια γρήγορη ματιά στους ισολογισμούς των τραπεζών και στα κεφάλαια που υπάρχουν είναι απογοητευτική. Κοντά στα 100δις είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ενώ περίπου το ένα τρίτο των κεφαλαίων είναι ο περίφημος αναβαλλόμενος φόρος. Δηλαδή κεφάλαια μη υπαρκτά. Η φερεγγυότητα και βιωσιμότητα των τραπεζών είναι πλέον αμφίβολη. Ίσως να χρειαστούν πλέον των 25 δισ. ευρώ για να ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες, αν δεν υπάρξει ένθερμη στήριξη από την Ευρώπη για την παραμονή της χώρας στο ευρώ. Αυτό μεταφράζεται σε 20% κούρεμα όλων των καταθέσεων από το πρώτο ευρώ ή μεγαλύτερο αν το όριο είναι στις 10 χιλιάδες. Όσοι δεν βλέπουν τις συνέπειες των πράξεων τους και αρνούνται την πραγματικότητα θα είναι υπεύθυνοι για ανεπανόρθωτη ζημιά. Τα κράτη δεν χρεοκοπούν όπως αρέσκεται να λέει ο κ. Λαπαβίτσας. Όμως οι εταιρείες χρεοκοπούν και οι άνθρωποι πεινάνε. Ήδη συζητείται στην Ευρώπη το ενδεχόμενο ανθρωπιστικής βοήθειας. Ελπίζω να μην φτάσουμε ως εκεί.

* Ο Ανδρέας Κούτρας είναι οικονομικός αναλυτής. Εργάζεται στο Λονδίνο ως αναλυτής του Ευρωπαϊκού χρέους στην ITC Markets.