Ο Τσίπρας κέρδισε, ο ΣΥΡΙΖΑ κινδυνεύει

Γράφει ο Μπάμπης Νιάκας

Ενα νέο πολιτικό σκηνικό αρχίζει να αναδύεται μετά το εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής. Δεν είναι αυτό που προέκριναν οι Βρυξέλλες, όταν στις αρχές Αυγούστου έδιναν πράσινο φως για πρόωρες εκλογές: Αντί να αποδυναμωθεί, ο ΣΥΡΙΖΑ βγαίνει ενισχυμένος, γίνεται επικυρίαρχος στο χώρο της κεντροαριστεράς και τα σενάρια κυβερνήσεων ευρείας συνεργασίας ακυρώνονται εκ των πραγμάτων. 

Οι προτιμητέοι από τους Ευρωπαίους επίδοξοι κυβερνητικοί εταίροι του καταποντίστηκαν στις κάλπες ή έμειναν στη μέση της διαδρομής και θα βρεθούν στο περιθώριο των εξελίξεων για μεγάλο χρονικό διάστημα, προσπαθώντας να οικοδομήσουν νέο πολιτικό-κομματικό προφίλ.

Δίνοντας στην εκλογική αναμέτρηση το χαρακτήρα αποϊδελογικοποιημένης αντιπαράθεσης «παλιού-νέου», η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε έναν πραγματικό θρίαμβο. Οι ψηφοφόροι αποδοκίμασαν το «παλιό» – το διεφθαρμένο, διαπλεκόμενο, πελατειακό πολιτικό σύστημα που οδήγησε τη χώρα στη δημοσιονομική κρίση και στα μνημόνια. Εδωσαν δεύτερη ευκαιρία στο «καινούργιο», που προσωποποιήθηκε στον Αλέξη Τσίπρα.

Οι νικητές των εκλογών έχουν τώρα τη δυνατότητα να κυβερνήσουν χωρίς τον «στενό κορσέ» των συνεργασιών που ήθελαν να τους επιβάλουν οι Ευρωπαίοι.

Ομως η νίκη αυτή, ενέχει κινδύνους και συνεπάγεται «κόστος» – το οποίο κατά ένα μέρος έχει ήδη «πληρωθεί»: Ο τωρινός ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι αυτός που κέρδισε τις εκλογές του Ιανουαρίου – και μάλλον θ’ αλλάξει περισσότερο στο μέλλον.

Μετάλλαξη και ενσωμάτωση στο σύστημα

Αυτός ο μετασχηματισμός του ΣΥΡΙΖΑ, η αποκάθαρση από «νεοκομμουνιστικά» στοιχεία, η ομογενοποίηση της κοινοβουλευτικής του ομάδας και η μετακίνηση προς πραγματιστικές απόψεις και πρακτικές, φαίνεται ότι είναι το μοναδικό κομμάτι του σεναρίου των Βρυξελλών που παίρνει σάρκα και οστά.

Μετά την απόσχιση της ακρο-αριστερής του πτέρυγας και στην προσπάθεια να ξανακερδίσει την εξουσία, ο ΣΥΡΙΖΑ υφίσταται αργή ιδεολογική μετάλλαξη. Μετακινούμενος στο χώρο της ριζοσπαστικής σοσιαλδημοκρατίας, αποκόπτεται από την κοινωνική του βάση και τείνει να γίνει μέρος του συστήματος εξουσίας. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι να ενσωματωθεί και να περιορισθεί σε ρόλο «διαχειριστή».

Μετά την αποχώρηση των νεοκομμουνιστών της πτέρυγας Λαφαζάνη, το μόνο αριστερό αντίβαρο στην ηγεσία είναι η ομάδα των «53», η οποία έχει επωμισθεί ρόλο «συνείδησης» του κόμματος. Δεν έχει όμως μεγάλα περιθώρια δράσης.

Με την ανανέωση-ομογενοποίηση της κοινοβουλευτικής ομάδας και τη διεύρυνση της κομματικής βάσης διαφοροποιούνται οι εσωτερικοί συσχετισμοί δυνάμεων. Παράλληλα, όπως επισημαίνουν κομματικά στελέχη και πολιτικοί σχολιαστές, αλλάζει η ιδεολογικοπολιτικη φυσιογνωμία του. Αθόρυβα ο ΣΥΡΙΖΑ μεταλλάσσεται σε ΠΑΣΟΚ των αρχών της δεκαετίας του ’80, επικαλύπτοντας τον ευρύτερο χώρο της κατακερματισμένης κεντροαριστεράς.

Επικυριαρχία

Ο «νέος» ΣΥΡΙΖΑ οικοδομεί σταδιακά το προφίλ που μπορεί να προσελκύσει τους ψηφοφόρους αυτού του χώρου, όπου οι παλιοί πρωταγωνιστές προσπαθούν απλώς να επιβιώσουν πολιτικά και οι νέοι δεν κατορθώνουν να πείσουν. Σ’ αυτές τις εκλογές κέρδισε τη μάχη από το Ποτάμι κι «έκοψε τα φτερά» του ΠΑΣΟΚ, που ήλπιζε σε πολύ καλύτερο αποτέλεσμα.

Τους επόμενους μήνες, στις αντιπαραθέσεις που θα προκαλέσει η ψήφιση νόμων και η υλοποίηση μέτρων του νέου μνημονίου, τα δύο κόμματα θα βρεθούν σε δύσκολη θέση, Για το Ποτάμι πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι θα συνεχίσει να «φυλλορροεί» και να αποδυναμώνεται. Το ΠΑΣΟΚ θα προσπαθήσει να συσπειρώσει μέρος της παλιάς του εκλογικής βάσης, αλλά οι δυνατότητες του είναι περιορισμένες και δεν διαθέτει δυναμική, όπως φαίνεται και από το αποτέλεσμα των χθεσινών εκλογών.

Η εσωτερική μάχη στη ΝΔ

Η ΝΔ βρίσκεται στο «καναβάτσο» και θα χρειασθεί πολύ χρόνο και «πόνο» – επίπονες εσωτερικές διεργασίες – για να σταθεί πάλι στα πόδια της. Η εκλογική αποτυχία θα προκαλέσει περαιτέρω αποσυσπείρωση. Αναπόφευκτα θα τεθεί πάλι επί τάπητος θέμα ηγεσίας, σε συνδυασμό με την αλλαγή πολιτικής φυσιογνωμίας και στρατηγικής του κόμματος.

Οι διαδικασίες αυτές θα προκαλέσουν εσωστρέφεια, τριβές, ομαδοποιήσεις και διαιρέσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε αποχωρήσεις στελεχών – ακόμη και σε διάσπαση.