Η παράξενη πάθηση αναφέρθηκε για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία μόλις το 2010, έκτοτε όμως έχουν εμφανιστεί αρκετά ακόμα περιστατικά: υγιείς κατά τα άλλα άνθρωποι που απλά αδυνατούν να φέρουν εικόνες στο μυαλό τους, είτε πρόκειται για το ηλιοβασίλεμα είτε για τα πρόσωπα των αγαπημένων τους.
Ο πρώτος ασθενής ήταν ένας 65χρονος συνταξιούχος που επισκέφθηκε το 2005 τον νευρολόγο Άνταμ Ζέμαν του Πανεπιστημίου του Έξετερ στη Βρετανία. Το πρόβλημά του ήταν ότι η φαντασία του είχε ξαφνικά τυφλωθεί, αναφέρουν οι New York Times.
Ο Δρ Ζέμαν δεν είχε απάντηση να δώσει, ωστόσο το περιστατικό προκάλεσε την περιέργειά του. Οι νευροεπιστήμονες, εξάλλου, συζητούν εδώ και δεκαετίες το ρόλο της οπτικής φαντασίας στο σχηματισμό αναμνήσεων και την κατάρτιση σχεδίων για το μέλλον.
Ο ασθενής, γνωστός μόνο ως MX, είχε καλές επιδόσεις σε τεστ μνήμης και άλλων γνωσιακών ικανοτήτων. Το μόνο περίεργο καταγράφηκε στη διάρκεια εξέτασης με την τεχνική του λειτουργικού μαγνητικού συντονισμού, η οποία παρακολουθεί ζωντανά την εγκεφαλική δραστηριότητα.
Όταν ο ΜΧ κλήθηκε να κατονομάσει διάσημα πρόσωπα που εμφανίζονταν σε φωτογραφίες, συγκεκριμένες περιοχές ενεργοποιούνταν στον εγκέφαλό του -οι ίδιες περιοχές που ανάβουν και σε άλλους ανθρώπους όταν κοιτούν πρόσωπα.
Το περίεργο ήρθε στην αντίστροφη δοκιμασία, όταν ο ασθενής κλήθηκε να διαβάσει διάσημα ονόματα και να φανταστεί τα πρόσωπά τους. Αυτό κανονικά θα ενεργοποιούσε τις ίδιες περιοχές με την πρώτη δοκιμασία. Στον εγκέφαλο του MX, όμως, οι περιοχές αυτές έμειναν σιωπηλές.
Το παράδοξο είναι ότι ο MX μπορούσε να απαντήσει σε ερωτήσεις που απαιτούν οπτική φαντασία, όπως το να πει τι χρώμα μάτια έχει ο Τόνι Μπλερ ή να βρει τα γράμματα που έχουν ουρές, όπως το g και το j. Αυτό υποδηλώνει ότι ο εγκέφαλος του ασθενή είχε βρει εναλλακτικούς τρόπους για να λύνει οπτικά προβλήματα.
Ο Δρ Ζέμαν παρουσίασε την περίπτωση το 2010 στην επιθεώρηση Neuropsychologia. Η μελέτη έγινε το αντικείμενο άρθρου στο περιοδικό Discover, και αρκετοί αναγνώστες επικοινώνησαν με τον αρθρογράφο Καρλ Ζίμερ για να αναφέρουν ότι είχαν κι αυτοί το ίδιο πρόβλημα.
Σε αντίθεση με τον MX, που είχε χάσει την οπτική φαντασία του ξαφνικά, αρκετοί από τους 21 επόμενους ασθενείς δήλωσαν ότι αδυνατούσαν να φανταστούν εικόνες ανέκαθεν.
Οι ασθενείς αυτοί είναι το αντικείμενο νέας μελέτης του Δρ Ζέμαν, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Cortex και δίνει στην πάθηση το όνομα αφαντασία.
Στο νέο του άρθρο στους New York Times, ο Καρλ Ζίμερ αναφέρεται στην περίπτωση του Τόμας Εμπέγιερ, ενός 25χρονου καναδού φοιτητή, ο οποίος αντιλήφθηκε το πρόβλημά του στη διάρκεια συζήτησης με την κοπέλα του: έμεινε έκπληκτος όταν εκείνη του είπε ότι μπορούσε να θυμηθεί τι φορούσε ένας φίλος τους ένα χρόνο νωρίτερα, απλά φέρνοντας την εικόνα του στο μυαλό της.
«Δεν είχα ιδέα τι εννοούσε» λέει ο φοιτητής, ο οποίος δεν μπορούσε καν να διανοηθεί ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν την ίδια ικανότητα.
Παρά την πλήρη αδυναμία των νευρολόγων να εξηγήσουν την αφαντασία, η μελέτη του Δρ Ζέμαν έφερε ανακούφιση στον νεαρό ασθενή. «Υπάρχει πλέον ένα όνομα που μπορώ να χρησιμοποιώ» σχολιάζει.
Περισσότερα στοιχεία θα μπορούσαν να προκύψουν από τις επόμενες μελέτες που σχεδιάζει ο Ζέμαν, οι οποίες θα συγκρίνουν την εγκεφαλική δραστηριότητα ανάμεσα σε ασθενείς με αφαντασία και ανθρώπους που έχουν ιδιαίτερη ζωηρή οπτική φαντασία.
Άγνωστο παραμένει στο μεταξύ και το πόσο συχνή είναι η μυστηριώδης πάθηση. Ο Δρ Ζέμαν πάντως εκτιμά ότι είναι «μέτρια σπάνια».
και επέλεξε Το προσθήκη στην αρχική σελίδα Έπειτα άνοιξε την εφαρμογή .