Ωκυτοκίνη: Η ορμόνη της αγάπης και οι τετράποδοι θεραπευτές

H pet therapy, είναι μια εναλλακτική, συμπληρωματική μέθοδος θεραπείας, που βασίζεται στις συναισθηματικές σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα σε ανθρώπους και ζώα. Λέγεται ότι ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που τη χρησιμοποίησε συστήνοντας στους φίλους του να καταπολεμούν την αϋπνία κάνοντας μια βόλτα με άλογο.

Για πρώτη φορά εφαρμόστηκε το 1940 σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης από τον αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό και τις υγειονομικές υπηρεσίες του Στρατού ως πρόγραμμα επανένταξης και κοινωνικοποίησης των βετεράνων στρατιωτών. Όμως πανηγυρική είσοδο στον επιστημονικό κόσμο έκανε το 1960 χάρη στον Αμερικανό ψυχοθεραπευτή παιδιών Μπόρις Λέβινσον. Βασίζεται στα οφέλη που προσφέρει η συντροφιά ενός ζώου στον άνθρωπο. Η θεραπευτική αξία των ζώων έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται από πολλές κρατικές και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις είναι αρωγοί σε προγράμματα pet therapy εκτός απο την Αμερική στον Καναδά, την Αυστραλία και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες.

”Σε παιδιατρικές κλινικές, όπου ειδικά εκπαιδευμένοι σκύλοι, γάτες, κουνέλια, παπαγάλοι, ψάρια και άλογα, για να ενισχύσουν τα αποτελέσματα μιας συμβατικής θεραπευτικής αγωγής.”

Τώρα πλέον υπάρχουν διάφορα προγράμματα βασιζόμενα στις θεραπευτικές ιδιότητες των ζώων είναι θεσμικά κατοχυρωμένα σε πολλές χώρες. Επίσης σε γηροκομεία, φυλακές και ψυχιατρεία είναι μέρη που εφαρμόζεται η μέθοδος αυτή. Σε αμέτρητα παιδιά έχει καταγράφει η απίστευτη χαρά και ανακούφιση που τους χαρίζουν οι τετράποδοι θεραπευτές τους και μάλιστα σε πολύ βαριές ασθένειες.

Χαριτολογώντας μπορούμε να πούμε ότι η ”ορμόνη της αγάπης” κρύβεται σε μια “κουνιστή ουρά”. Ένα κατοικίδιο στη ζωή μας, μας δίνει ευτυχία και οι επιστήμονες το επιβεβαίωσαν μέσα στη δεκαετία του ’70, αναζητώντας επιστημονικά, τι είναι αυτό που θεραπεύει τον άνθρωπο στην επαφή του με τα κατοικίδια; Βρήκαν οτι η ωκυτοκίνη είναι μια από τις σημαντικότερες ορμόνες που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός και την παράγει ο εγκέφαλος. Ο ρόλος και οι επιδράσεις της ωκυτοκίνης μελετούνται τα τελευταία χρόνια εντατικά από επιστήμονες σε όλον τον κόσμο. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό τομέα έρευνας που μας επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις για την καλούμενη και ως «ορμόνη της αγάπης». Η αντίδραση είναι αμφίδρομη. Και το κατοικίδιο αισθάνεται ευτυχία κοντά μας και ανεβάζει τα επίπεδα της ωκυτοκίνης στον δικό του οργανισμό, έτσι είναι αμοιβαίο.

Η “ορμόνη της αγάπης”, ενισχύει το αίσθημα εμπιστοσύνης, βοηθά την συναίσθηση, εμποδίζει την δράση των ορμονών του άγχους-αδρεναλίνη κορτιζόλη- διώχνει το φόβο και το στρες και βοηθάει τα κύτταρα να ανανεωθούν και τις πληγές να επουλωθούν γρήγορα. Τον Ιούλιο του 2010 η δρ. Μομπεργκ δημοσίευσε τα αποτελέσματα έρευνας της, που δείχνουν ότι σημαντική αύξηση της ωκυτοκίνης στον οργανισμό γυναικών μετρήθηκε μόλις δέκα λεπτά αφ’ ότου βρέθηκαν κοντά στο αγαπημένο τους τετράποδο. Το 2003 δυο Νοτιοαφρικανοί επιστήμονες Οντεντααλ και Μεντγιες, απέδειξαν ότι η φιλική επαφή ανθρώπων και σκύλων απελευθερώνει στον οργανισμό και των δυο μεγάλες ποσότητες ωκυτοκίνης.

Πέντε χρόνια αργότερα η ομάδα Ναγκασαουα στην Ιαπωνία βρήκε ότι η ωκυτοκίνη στους ανθρώπους ανέβαινε απλώς και μόνο βλέποντας το κατοικίδιο τους. Σήμερα η επιστήμη παραδέχεται την αξία αυτής της θεραπείας; Είναι αμέτρητες οι επιστημονικές παρατηρήσεις για τη θετική επίδρασή αυτού του είδους θεραπείας, τόσο στο ψυχολογικό όσο και στο σωματικό επίπεδο με ποικιλία τρόπων σε διαφορετικές ηλικίες ανθρώπων . Ειδικότερα, έχει αποδειχθεί πως ευνοούνται άτομα με κινητικά προβλήματα, νοητική στέρηση, σύνδρομα (π.χ. σύνδρομο Down), αυτισμό, χρόνια ή σοβαρά νοσήματα, ψυχικές διαταραχές, ανοϊκοί ασθενείς (με νόσο Alzheimer ή συναφείς νευρολογικές διαταραχές), φορείς του HIV ή άνθρωποι που νοσούν λόγω AIDS, καρδιοπαθείς και ένα πλήθος άλλων ασθενών με σωματικές ή ψυχοπνευματικές παθήσεις.

Ο κατάλογος όμως εκείνων που μπορούν να ωφεληθούν από την επαφή με ζώα συντροφιάς δεν τελειώνει. Άνθρωποι σε πένθος ή με ιστορικό κακοποίησης, συμπτώματα κατάθλιψης ή παθολογικού άγχους, ηλικιωμένοι, εσωστρεφείς ή μοναχικοί ενήλικοι, καθώς και φυλακισμένοι, είναι λίγοι μόνο από τους ιδανικούς υποψήφιους για τη «θεραπεία με τη βοήθεια ζώων». Επιπλέον, ο δεσμός που δημιουργείται ανάμεσα στον άνθρωπο και το ζώο, έχει διαπιστωθεί πως συμβάλλει στη συναισθηματική ωρίμανση αλλά και την κοινωνικοποίηση παιδιών και εφήβων που δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα υγείας, ενώ βελτιώνει θεαματικά την ποιότητα ζωής σε οποιονδήποτε υγιή ενήλικο. ποια ζώα μπορούν να γίνουν θεραπευτές;

Σχεδόν όποιο ζώο μπορεί να εξημερωθεί. Άλογα, σκύλοι, γάτες, κουνέλια, ινδικά χοιρίδια, ψάρια, χελώνες, ωδικά πουλιά, μικρά γουρουνάκια, δελφίνια, αγροτικά ζώα κτλ. Η ράτσα του ζώου, αν δηλαδή είναι καθαρόαιμο ή ημίαιμο, είναι αδιάφορη. Η ιδιοσυγκρασία του ζώου όμως που επιλέγεται για τον ρόλο του θεραπευτή, θα πρέπει να έχει συγκεκριμένα στοιχεία. Κυρίως, πρέπει να είναι φιλικό προς τον άνθρωπο και να μπορεί να δεχθεί μία στοιχειώδη εκπαίδευση.

Αναγράφονται παρακάτω μερικές από τις ευεργετικές επιπτώσεις της συμβίωσης με ένα κατοικίδιο πάνω στην υγεία μας:

Μειώνουν το στρες: Αρκούν μόλις μερικά λεπτά με ένα σκύλο, μία γάτα ή ακόμη και ένα ψάρι στο ενυδρείο να κολυμπά, για να αισθανθεί κάποιος λιγότερο στρες και μικρότερη στεναχώρια. Αυτό που συμβαίνει βιοχημικά στον οργανισμό εξηγεί την αλλαγή στη διάθεση: Η κορτιζόλη, ορμόνη του στρες, μειώνεται και η παραγωγή σερετονίνης (της ορμόνης της ευτυχίας) αυξάνει.
Ρυθμίζουν την πίεση: Ένα κατοικίδιο ευτυχισμένο μπορεί να ρυθμίζει την πίεση σε άτομα που πάσχουν από υπέρταση. Σε μελέτη που έγινε σε 480 ανθρώπους που είχαν πρόβλημα με την πίεση τους και με τον καρδιακό ρυθμό, αποδείχτηκε επιστημονικά ότι υπήρχε μεγάλη διάφορα σε όποιους απέκτησαν κατοικίδιο . Σε έτερη μελέτη φάνηκε ότι τα παιδιά με υπέρταση που είχαν ζώα που τα φρόντιζαν είχαν χαμηλότερη πίεση, ειδικότερα όταν τα χάιδευαν και έπαιζαν μαζί τους.

Κατεβάζουν χοληστερίνη και τριγλυκερίδια: Η χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια είναι μειωμένα σε ιδιοκτήτες σκύλων. Σε μελέτη που έγινε η παρατήρηση αυτή ίσχυε για όλες τις περιπτώσεις. Οι ειδικοί δεν γνωρίζουν για ποιους λόγους συμβαίνει αυτό, αλλά εικάζουν ότι τους βοηθά ο τρόπος ζωής του σκύλου, δηλαδή η βόλτα του έχει οφέλη και για τον ιδιοκτήτη του κατοικίδιου.

Βελτιώνουν την καρδιακή λειτουργία: «Οι γάτες είναι εξαιρετικές για την καρδιά», υποστηρίζουν ειδικοί που έκαναν 20ετή μελέτη, από την οποία προέκυψε πώς οι άνθρωποι που ποτέ στη ζωή τους δεν είχαν γάτα, έχουν 40% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από έμφραγμα. Σε άλλη μελέτη που έγινε σε ιδιοκτήτες σκύλων, φάνηκε πώς όσοι έχουν σκύλο και παθαίνουν έμφραγμα, η πιθανότητες επιβίωσή τους είναι εξαιρετικά υψηλές. Συμπερασματικά οι ιδιοκτήτες σκύλων έχουν μικρότερο κίνδυνο να καταλήξουν από καρδιολογικό πρόβλημα, περιλαμβανομένης της καρδιακής ανεπάρκειας.
Καταπολεμούν τη βαριά κατάθλιψη: Στις εναλλακτικές θεραπείες σε κράτη όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία κ.α. «συνταγογραφούν» σκύλους σε όσους πάσχουν από κατάθλιψη. Δηλαδή προτείνουν ως σημαντικό μέρος μιας θεραπείας. Και αυτό διότι στις περισσότερες περιπτώσεις ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη τους λείπει η αίσθηση ότι κάποιος τους αγαπάει. Τα σκυλιά παραδίδονται και αγαπούν άνευ όρων, είναι απολύτως αφοσιωμένα και δεν πρόκειται να σε εγκαταλείψουν ποτέ.

Έχεις καλή υγεία και γυμνασμένο το σώμα: Οι ιδιοκτήτες σκύλων τείνουν να είναι πιο δραστήρια άτομα και λιγότερα υπέρβαρα. Βγάζοντας τον σκύλο 30 λεπτά βόλτα την ημέρα, οπότε μπαίνεις σε ένα πρόγραμμα όπου είσαι σε ημερήσια κίνηση

Κατά των αλλεργιών στα παιδιά: Οι πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που θα γεννηθούν και αναπτυχθούν σε σπίτι όπου υπάρχει σκυλί ή γάτα, έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν αλλεργίες.

“Επίσης καταγράφονται πολύ καλά αποτελέσματα σε άτομα της τρίτης ηλικίας που πάσχουν από Αλτσχάιμερ, κατάθλιψη, καρδιολογικά προβλήματα κ.ά.”

Ποια ζώα είναι ιδανικά για θεραπευτική συντροφιά

Άλογα, σκύλοι, γάτες, κουνέλια, ινδικά χοιρίδια, ψάρια, χελώνες, ωδικά πουλιά, δελφίνια, ακόμη και οικόσιτα γουρουνάκια και άλλα αγροτικά ζώα μπορούν να προσφέρουν ιδανικά τις υπηρεσίες τους στον άνθρωπο. Φυσικά στην κορυφή της λίστας βρίσκεται ο σκύλος, ο οποίος συν τοις άλλοις (σύμφωνα με ερευνητές της Κτηνιατρικής Σχολής του Κέιμπριτζ), αν εκπαιδευτεί κατάλληλα, μπορεί να ξεχωρίσει τη μυρωδιά που αναδίδουν τα καρκινικά κύτταρα και να εντοπίσει με επιτυχία έναν καρκίνο. Τέλος κι επειδή η ωκυτοκίνη συνδέεται με τον αυτισμό (με τρόπους που ακόμα η επιστήμη ερευνά), η σχέση με κατοικίδια αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευεργετική για τα παιδάκια, αλλά και για τους ενήλικες με αυτισμό.