Σύνδρομο Μαρίας Αντουανέτας: Όταν τα μαλλιά ασπρίζουν εν μία νυκτί

Έχουν καταγραφεί πολλάκις στη λογοτεχνία αλλά και σε ιατρικά περιοδικά περιστατικά ανθρώπων που ξύπνησαν ξαφνικά μια μέρα με άσπρα μαλλιά.

Το πιο γνωστό από αυτά αφορά στη βασίλισσα της Γαλλίας Μαρία Αντουανέτα, η οποία φημολογείται πως απέκτησε αιφνιδίως λευκή κόμη τη νύχτα πριν τον επικείμενο αποκεφαλισμό της στις 16 Οκτωβρίου του 1793.

Στην ιατρική ορολογία, το φαινόμενο είναι γνωστό ως canities subita, όμως είναι ευρύτερα γνωστό ως Σύνδρομο της Μαρίας Αντουανέτας.
Ο φόβος, η αγωνία, το στρες και η ανησυχία για τον επικείμενο θάνατο ή έπειτα από την έντονη συναισθηματική φόρτιση θεωρούνται εσφαλμένα αιτία του φαινομένου.

Κατά το 19ο αιώνα, άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους σε ιατρικά περιοδικά ιστορίες ανθρώπων που απέκτησαν άσπρα μαλλιά «εν μία νυκτί». Το 1851, δημοσιεύθηκε μια τέτοια έκθεση στην επιθεώρηση Boston Medical and Surgical Journal, η οποία αφορούσε σε έναν τζογαδόρο που πόνταρε όλα του τα χρήματα σε μια παρτίδα χαρτιά και τα μαλλιά του άσπρισαν την επόμενη ημέρα. Ο γιατρός δεν διευκρινίζει όμως αν το σοκ της ήττας ή της νίκης οδήγησε στο αποτέλεσμα αυτό.

Μία ακόμη τέτοια ιστορία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση The Bulletin of the New York Academy of Medicine και αφορούσε σε έναν 30χρονο άνδρα που απέκτησε άσπρα μαλλιά έπειτα από μια «συνάντηση» με μια τεράστια καφέ αρκούδα.

Το 1957, ένας γιατρός δημοσιοποίησε στοιχεία που αφορούσαν σε έναν 63χρονο άνδρα, ο οποίος απέκτησε άσπρα μαλλιά μέσα σε μερικές εβδομάδες έπειτα από πτώση σε σκάλες. Οι γιατροί την εποχή εκείνη είχαν κατανοήσει όμως ότι η απότομη αλλαγή στο χρώμα των μαλλιών δεν οφείλεται σε κρίσεις οργής, αναπάντεχα ή δυσάρεστα νέα, συχνούς πονοκεφάλους, συχνό σεξ ή άγχος.

Αντιθέτως, απέδιδαν το παράδοξο φαινόμενο σε μια αυτοάνοση διαταραχή που ονομάζεται γυροειδής αλωπεκία (alopecia areata), η οποία κάνει τα μαλλιά να πέφτουν, μερικές φορές με γρήγορο ρυθμό.

Χιλιάδες άνθρωποι πάσχουν από γυροειδή αλωπεκία, όμως σε μερικούς από αυτούς θεωρείται πως πλήττονται μόνο οι έγχρωμες και όχι οι λευκές τρίχες. Περιστατικό που περιγράφεται στην επιθεώρηση Archives of Dermatology φαίνεται όμως να μην επιβεβαιώνει αυτή τη θεωρία.

Μια 54χρονη γυναίκα από την Ελβετία επισκέφθηκε μια ομάδα γιατρών λόγω γυροειδούς αλωπεκίας που είχε εμφανίσει τοπικά στο κρανίο της. Το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με τη χορήγηση τοπικών στεροειδών και τα μαλλιά της σταμάτησαν να πέφτουν. Λίγες εβδομάδες μετά, όλα της τα μαλλιά είχαν ασπρίσει.

Η γυναίκα ήταν απόλυτα υγιής και δεν είχε υποστεί σοκ, αναφέρουν οι γιατροί στην έκθεσή τους. Έτσι, το μυστήριο γύρω από το αλλόκοτο σύνδρομο φάνηκε να παραμένει.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση JAMA Dermatology, δεν υπάρχει κάποια άλλη λογική εξήγηση για το Σύνδρομο της Μαρίας Αντουανέτας πέρα από την «επιλεκτική» απώλεια μαλλιών λόγω διάχυτης γυροειδούς αλωπεκίας.